Hemptinne, Marc Ferdinand Léon, comte de (1902-1986)
Kernfysicus en scheikundige gespecialiseerd in de moleculaire spectroscopie, geboren te Gent op 6 april 1902 en overleden in dezelfde stad op 1 april 1986.
Biografie
Marc de Hemptinne werd geboren te Gent op 6 april 1902. Hij was de zoon van Alexandre Paul de Hemptinne, industrieel en hoogleraar experimentele fysica aan de Katolieke Universiteit van Leuven. Marc de Hemptinne volgde middelbaar onderwijs in zijn geboortestad aan het Jezuïetencollege Sint-Barbara. Hij studeerde voor scheikundig ingenieur aan de Universiteit van Gent. Zijn doctoraat maakte hij onder leiding van Edmond van Aubel. Hij promoveerde in 1926 tot doctor in de wetenschappen. Van 1926 tot 1928 vervolledigde hij zijn opleiding in Zürich aan het chemisch en natuurkundig laboratorium van Victor Henry. In 1929 werd hij aan de Katholieke Universiteit tot docent benoemd. Hij nam een deel van de lessen over van zijn vader en was titularis van de leerstoel spectroscopie. In 1934 werd hij gewoon hoogleraar.[1]
In 1947 was hij nauw betrokken bij de oprichting van het Interuniversitair Instituut voor Kernwetenschappen.[2] Hij was ook nauw betrokken bij de oprichting van het Studiecentrum voor Kernenergie. Hij was van 1954 tot 1963 lid van de administratieve raad van deze instelling. Van 1954 tot 1963 was hij voorzitter van deze raad.[3]
In 1972 werd hij toegelaten tot het emeritaat.
Hij werd in 1950 corresponderend lid van de Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique , lid in 1956 en directeur in 1965.
Hij won in 1941 de Agathon De Potterprijs en in hetzelfde jaar was hij Laureaat ARB. In 1948 werd hem de Francqui-prijs toegekend.[4]
Hij overleed te Gent op 1 april 1986.
Werken
Hij was gevormd door Victor Henri en Paul Scherrer te Zürich.[5] Hier deed hij onderzoek naar de fotochemische reactie in gastoestand, deze werden vergeleken met degene die verkregen waren door verschillende energie-innames, bijvoorbeeld elektrische schokken.[6] Dit was ook een onderzoeksdomein van zijn vader Alexandre Paul de Hemptinne.[7] Hijzelf was gespecialiseerd in de moleculaire spectroscopie en legde zich voornamelijk toe op het exploiteren van de nieuwe experimentele ontwikkelingen. Geïnspireerd door het werk van Charles Manneback bestudeerde hij molecuulspectra waarbij waterstofatomen werden vervangen door deuteriumatomen. In 1936 bouwde hij een isotopenscheider (koolstof 13) die de basis vormde voor het Departement voor Nucleaire en Moleculaire Fysica aan de UCL.[8]
Het Interuniversitair Instituut voor Kernwetenschappen ondersteunde het onderzoek van Marc de Hemptinne over de verspreiding en de absorptie van trage neutronen. Reeds voor de oorlog had Marc de Hemptinne plannen om aan de UCL een cyclotron te installeren. Het plan voor de bouw van een cyclotron werd concreet dankzij een belangrijk krediet van Union Minière aan elk van de vier Belgische universiteiten. Op initiatief van Marc de Hemptinne werd dit krediet samen met de financiële steun van het Interuniversitair Instituut voor Kernwetenschappen, gebruikt om door ACEC een deuteronenversnellende cyclotron van 13 MeV te laten bouwen. Deze cyclotron werd geïnstalleerd in het Centrum voor Kernfysica te Heverlee. Marc de Hemptinne was ook de directeur van dit onderzoekscentrum. Van 1952 tot 1959 werd deze cyclotron gebruikt voor de productie van radioactieve isotopen en snelle neutronen, vervolgens voor de studie van kernreacties en voor de spectroscopie van deeltjes met korte levensduur.[9]
In het begin van de jaren ’60 kwam de Commissie voor Lage Energieën van het Interuniversitair Instituut voor Kernwetenschappen, voorgezeten door Marc de Hemptinne, met een ambitieus project: de creatie van een groot nationaal interuniversitair centrum rondom een performante versneller. Het centrum zou een aantrekkingspool en een ontmoetingsplaats moeten zijn voor onderzoekers en theoretici van verschillende universiteiten en het SCK te Mol. Het onderzoek zou worden toegespitst op de botsingen van zware ionen en de kernspectroscopie. Het plan werd echter begraven door de Eerste Minister en Minister van Wetenschapsbeleid, Theo Lefèvre.[10]
Publicaties
- "Archief van Marc de Hemptinne" aanwezig in het KADOC onder het nummer: BE/942855/196
- Lijst met publicaties In: Macq, Pierre,"Marc de Hemptinne", In: Annuaire ARB, Brussel, ARB, 2005, p. 32-37.
Bibliografie
- Marage, Pierre "De kernfysica en de deeltjesfyscia", In: Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel: Dexia, 2001, vol. 2, p. 88-91.
- "Marc de Hemptinne", In: Website de hemptinne.
- "Marc de Hemptinne", In: Annuaire ARB, Brussel, ARB, 2005, p. 25-32.
Nota’s
- ↑ Macq, Pierre,"Marc de Hemptinne", In: Nouvelle Biographie Nationale, vol.7, Brussel, ARB, 2003, p. 99-103.
- ↑ Marage, Pierre,"De kernfysica en de deeltjesfyscia", In: Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel: Dexia, 2001, vol. 2, p.89.
- ↑ "Marc de Hemptinne", In: Website de hemptinne.
- ↑ Macq, Pierre, "Marc de Hemptinne", In: Nouvelle Biographie Nationale, vol.7, Brussel, ARB, 2003, p. 99-103.
- ↑ Marage, Pierre, "De kernfysica en de deeltjesfyscia", In:Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel: Dexia, 2001, vol. 2, p. 88.
- ↑ Macq, Pierre, "Marc de Hemptinne", In: Nouvelle Biographie Nationale, vol.7, Brussel, ARB, 2003, p. 99-103.
- ↑ "Marc de Hemptinne", In:Website de hemptinne.
- ↑ Marage, Pierre "De kernfysica en de deeltjesfyscia", In:Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel: Dexia, 2001, vol. 2, p. 88.
- ↑ Marage, Pierre, "De kernfysica en de deeltjesfyscia", In:Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel: Dexia, 2001, vol. 2, p. 89.
- ↑ Marage,Pierre,"De kernfysica en de deeltjesfyscia", In:Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel: Dexia, 2001, vol. 2, p. 91.