Difference between revisions of "Florkin, Marcel (1900-1979)"

Revision as of 07:28, 14 September 2017

Biochemicus en wetenschapshistoricus, geboren te Luik op 15 augustus 1900 en overleden in dezelfde stad op 3 mei 1979.

Biografie

Marcel Florkin werd geboren te Luik op 15 augustus 1900. Hij volgde middelbaar onderwijs aan het Koninklijk Atheneum van Luik.^[1] In 1927 was hij internist in een psychiatrisch ziekenhuis. In 1928 werd hij doctor in de geneeskunde aan de Universiteit van Luik. Hij bracht ook drie jaar door aan verschillende buitenlandse universiteiten (Harvard, München, Parijs en Cambridge).^[2] Nadien was hij van 1932 tot 1934 geassocieerd onderzoeker voor het NFWO. In 1933 behaalde hij zijn aggregaat voor het hoger onderwijs.
In 1934 werd hij benoemd tot assistent fysiologie aan de Universiteit van Luik. In hetzelfde jaar werd hij belast met de cursus fysiologische scheikunde aan de Medische Faculteit en de cursus biologische chemie aan de Faculteit Wetenschappen. Hij was de opvolger van zijn leermeester Léon Frédéricq.^[3] Hij werd aan de Universiteit van Luik belast met de organisatie van de eerste lessen biochemie.^[4]
In 1939 werd hij benoemd tot gewoon hoogleraar aan de Universiteit van Luik. In hetzelfde jaar doceerde hij voor het eerst vergelijkende biochemie en in 1942 startte hij met de cursus pathologische biochemie. Vanaf 31 oktober 1944 werd hij aan de Universiteit van Luik belast met het onderwijs in de toegepaste en de gewone biochemie aan de Faculteit Wetenschappen.
In 1946 werd hij directeur-generaal van het Hoger Onderwijs en de Wetenschappen. Hij was van 1948 tot 1949 aan de Universiteit van Luik decaan van de Faculteit Medische Wetenschappen.
Aan dezelfde faculteit doceerde hij van 1958 tot 1961 geschiedenis van de medische wetenschappen.^[5]
In 1970 werd hij toegelaten tot het emeritaat.
Hij werd op 9 december 1961 corresponderend lid van de Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique , effectief lid op 4 juli 1970 en in 1974 directeur van de Klasse van de Wetenschappen.
Marcel Florkin en Polidor Swings waren aan de Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique de iniatiefnemers van het Nationaal Comité voor Ruimteonderzoek.
Marcel Florkin was ook lid van de Académie royale de médecine de Belgique. Hij werd in 1962 voorzitter van de Académie internationale d'Histoire de la Médecine.^[6]
Hij was van 1947 tot 1950 lid van de Raad van Beheer van de Universitaire Stichting. Hij was in 1953 aan het NFWO lid van de commissie voor Biochemie (normale en patologische) en Moleculaire Biologie en in 1965 voorzitter.^[7]
Hij was stichter en oud-voorzitter van de Association pour le Progrès intellectuel et artistique de la Wallonie (APIAW), vice-president van de Union pour la Défense de l ' Art musical (UDAM), oud-voorzitter van de Mouvement populaire wallon (MPW) en van de Radio/Télévision/Culture (RTC) en ook voorzitter van de Conseil d'Administration du Musée de la Vie Wallonne.^[8]
Als auteur van talrijke werken over biochemie en over de geschiedenis van deze discipline stond Florkin mee aan de wieg van de Belgische Vereniging voor Biochemie (1951), waarvan hij de eerste voorzitter werd. Paul Putzeys en Jean Brachet waren ook betrokken bij de oprichting van deze vereniging. Via die vereniging droeg Florkin bij tot de oprichting van de International Union of Biochemistry, en ook daarvan werd hij de eerste voorzitter.
Florkin bekleedde eveneens belangrijke politieke functies aan het Ministerie van Nationale Opvoeding, aan de UNESCO en aan de Wereldgezondheidsorganisatie.
Hij was ook de organisator van een hele reeks nationale en internationale congressen over biochemie.^[9]
Hij ontving ere-doctoraten van de universiteiten van Montpellier (1962), Bordeaux (1963), Rio de Janeiro (1966), Gembloux (1966), René Descartes en Paris V (1976).^[10]
Hij won verschillende prijzen. Hij was Laureaat van de Universitaire Wedstrijd voor de periode 1926 tot 1928. Hij won ook de Théophile Gluge-prijs (1928), de Agathon De Potterprijs (1934) en de Adolphe Wetrems-prijs (1943).^[11] In 1946 was hij Laureaat van de Francqui-prijs. Van 1955 tot 1956 bekleede hij aan de ULB de Francqui-leerstoel.^[12]
Er werd ook een prijs naar hem genoemd, deze prijs bekroond jaarlijks een jonge vorser voor een publicatie op het gebied van de biochemie of over de geschiedenis van de wetenschappen.^[13]
Hij werd Ridder in het Erelegioen (1950) en Grootofficier in de Leopoldsorde.^[14]
Hij overleed te Luik op 3 mei 1979.

Werken

Hij schreef meer dan 800 publicaties.^[15] Marcel Florkin was een leerling van Léon Frédéricq. Florkin legde zich toe op de vergelijkende analyse van belangrijke fysiologische functies zoals de ademhaling (typering van de zuurstoftransporterende ademhalingspigmenten), de osmoseregulatie bij ongewervelde en gewervelde zee- en landdieren, en de elektrische eigenschappen van zenuwen en spieren. Hij ontwikkelde het begrip biochemische evolutie, correlatief met de morfologische evolutie van de levende wezens. Hij was één van de eerste onderzoekers die de evolutie van proteïnen bestudeerde door vergelijking van in verschillende soorten geïsoleerde homologe proteïnesequenties.^[16]
Naast de ontwikkeling van het concept biochemische evolutie, was hij ook verantwoordelijk voor het begrip moleculaire evolutie. Hij bracht beide begrippen in de praktijk en verspreidde deze in het buitenland.

Wetenschapsgeschiedenis
Hij schreef ook historische publicaties. Zo schreef hij de biografie van Theodor Schwann en publiceerde hij diens correspondentie. Hij publiceerde een biografie van Léon Frédéricq.Hij stelde ook een werk op over de geschiedenis van de biochemie. Hij schreef eveneens drie volumes over de geneeskunde en de artsen in Luik getiteld:Médecine et médecins au pays de Liège.^[17]
Hij schreef ook het werk Histoire de la Biochemie, het laatste deel werd echter niet afgewerkt door het onverwachts overlijden van Florkin.^[18]

Wetenschapsfilosofie
Wetenschapshistorici zoals Marcel Florkin hebben onder invloed van het positivisme tevergeefs gezocht naar grote geleerden en belangrijke ontdekkingen, en graag de spot gedreven met plaatselijke gloriën. Een globale studie van deze milieus is aangewezen om dit vertekend beeld bij te sturen.^[19]
De ogenschijnlijke tegenstelling tussen de groeiende complexiteit van levende organismen in de biologische evolutie en de toename van entropie in een geïsoleerd systeem ontsnapten niet aan de opmerkzaamheid van Marcel Florkin. Deze contradictie stond ook centraal in het werk van Ilya Prigogine.^[20]

Handboeken
Hij speelde een doorslaggevende rol in de ontwikkeling van de biochemie in België.
Hij werkte mee aan de uitgave van verschillende referentiewerken waaronder:Comprehensive Biochemistry (36 dln, 1962-1986) en Comparative Biochemistry (7 dln, 1960-1964).^[21]
Hij schreef ook verschillende didactische bijdragen zoals Biochimie et biologie moléculaire (1972),Introduction biochimique à la médecine (1959), een over de chirurgie (1962), een deel over Aspects biochimiques communs aux êtres vivants (1956) en Unity and diversity in Biochemistry (1959).^[22]

Publicaties

• Lijst met publicaties in: Bacq, Zenon & Brachet, Jean,"Marcel Florkin", In: Annuaire ARB, jaargang 1985, Brussel: ARB, p. 88-98.
• Korte lijst met historische publicaties in: Théodoridès, Jean, "Necrologie Marcel Florkin", In: Revue d’histoire des sciences, jaargang 1980, vol. 33, p. 76.
  

Bibliografie

• Bacq, Zenon & Brachet, Jean,"Marcel Florkin", In: Annuaire ARB, jaargang 1985, Brussel: ARB, p. 41-98.
• Balduck, Paul, "Marcel Florkin", In: Sectie Historiek KVCV.
• Schoffeniels, Ernst, "Marcel Florkin", In: Nouvelle Biographie Nationale, vol.3, 1994, p. 171-173.
• Théodoridès, Jean, "Necrologie Marcel Florkin", In: Revue d’histoire des sciences, jaargang 1980, vol. 33, p. 75-76.
• Bacq, Zenon,"Marcel Florkin", In: Florilège des Sciences en Belgique, vol. 2, Brussel, 1980, ARB, p. 675-678.
• Wellens-De Donder, Liliane, "Compte rendu de l’ouvrage de Marcel Florkin: Médecins, libertins et pasquins (Liège, 1964)", in: Revue belge de philologie et d’histoire - Belgisch Tijdschrift voor Filologie en Geschiedenis, vol. 43, 1965, p. 1537-1538.
  

Nota’s

1. ↑ Balduck, Paul,"Marcel Florkin", In: Sectie Historiek KVCV, p.1.
2. ↑ Bacq, Zénon M., "Marcel Florkin", In: Florilège des Sciences en Belgique, vol. 2, Brussel, 1980, ARB, p. 675-678.
3. ↑ Schoffeniels, Ernst,"Marcel Florkin", In: Nouvelle Biographie Nationale, vol. 3, 1994, p. 171.
4. ↑ Thieffry, Denis, "De fundamentele biologie: van het organisme tot de cel, van de molecule tot het ecosysteem", In: Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel: Dexia, 2001, vol. 2, p. 203.
5. ↑ Schoffeniels, Ernst,"Marcel Florkin", In: Nouvelle Biographie Nationale, vol. 3, 1994, p. 171.
6. ↑ Bacq, Zenon & Brachet, Jean, "Marcel Florkin", In:Annuaire ARB, jaargang 1985, Brussel: ARB, p. 3-41.
7. ↑ "Verslag van de jury voor de uitreiking van de Francqui-prijs aan Marcel Florkin" geconsulteerd op 02/02/2011 om 10u15.
8. ↑ Bacq, Zenon & Brachet, Jean, "Marcel Florkin", In: Annuaire ARB, jaargang 1985, Brussel: ARB, p. 3-41.
9. ↑ Thieffry, Denis,"De fundamentele biologie: van het organisme tot de cel, van de molecule tot het ecosysteem", In: Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel: Dexia, 2001, vol. 2, p. 203.
10. ↑ Ernst, Schoffeniels, "Marcel Florkin", In: Nouvelle Biographie Nationale vol. 3, 1994, p. 171.
11. ↑ "Verslag van de jury voor de uitreiking van de Francqui-prijs aan Marcel Florkin" geconsulteerd op 02/02/2011 om 10u15.
12. ↑ Schoffeniels, Ernst,"Marcel Florkin", In: Nouvelle Biographie Nationale, vol. 3, 1994, p. 171.
13. ↑ Balduck, Paul, "Marcel Florkin", In: Sectie Historiek KVCV, p. 2.
14. ↑ Bacq, Zenon & Brachet, Jean, "Marcel Florkin", In: Annuaire ARB, jaargang 1985, Brussel: ARB, p. 41-98.
15. ↑ Théodoridès, Jean, "Necrologie Marcel Florkin", In: Revue d’histoire des sciences, jaargang 1980, vol. 33, p. 75-76.
16. ↑ Thieffry, Denis,"De fundamentele biologie: van het organisme tot de cel, van de molecule tot het ecosysteem", In: Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel: Dexia, 2001, vol. 2, p. 202-203.
17. ↑ Théodoridès, Jean, "Necrologie Marcel Florkin", In: Revue d’histoire des sciences, jaargang 1980, vol. 33, p. 75-76.
18. ↑ Brachet, Jean, "Esquisse d'une histoire de la biochemie, de la biologie cellulaire et de biologie moléculaire en Belgique", In: Florilège des Sciences en Belgique, vol. 2, Brussel, 1980, ARB, p. 299.
19. ↑ Halleux, Robert & Opsomer, Carmélia & Vandersmissen, Jan (red.), "Geschiedenis van de wetenschappen in België van de Oudheid tot 1815", Brussel: Gemeentekrediet/Dexia, 1998, p. 302.
20. ↑ Nicolis, Grégoire, "De thermodynamica, de wetenschap van het niet-lineaire en de statische mechanica", In: Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel: Dexia, 2001, vol. 2, p. 164.
21. ↑ Thieffry, Denis, "De fundamentele biologie: van het organisme tot de cel, van de molecule tot het ecosysteem", In: Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel: Dexia, 2001, vol. 2, p. 202-203.
22. ↑ Bacq,Zénon M., "Marcel Florkin", In: Florilège des Sciences en Belgique, vol. 2, Brussel, 1980, ARB, p. 675-678.