Adelmann, Franz Joseph (1787-1868)
Botanicus en apotheker, hoogleraar natuurlijke historie, geboren te Würzburg op 24 juli 1787, en er overleden op 28 december 1868.
Biografie
Franz Joseph Adelmann werd geboren in een familie van artsen[1]. Hij studeerde aan de universiteit van Würzburg, maar over de aard van zijn opleiding is niets bekend.
Wellicht werd hij tussen 1815 en 1818 aangesteld als hoofdapotheker van het Sint-Elisabethgasthuis in Antwerpen. Hij gaf er ook een cursus plantkunde aan de École primaire de Médecine[2]. Op 24 maart 1818 werd hij benoemd tot hoogleraar aan de Leuvense Rijksuniversiteit. Hij gaf er tijdens het wintersemester de cursussen mineralogie, zoölogie en vergelijkende anatomie, en in het zomersemester de cursussen plantkunde en plantenfysiologie[3]. Wellicht beschikte Adelmann niet over de juiste academische referenties, want op 27 juli 1818 werd hij meteen tot Doctor honoris causa van de Faculteit der Letteren(!) gepromoveerd.[4]
Drie dagen eerder, op 24 juli 1818 was Adelmann in het huwelijk getreden met de tien jaar oudere Marie Barbe Harbaur, de zus van de Leuvense rector Joseph Harbaur (in het Leuvense stadsregister wordt zijn naam geschreven als Joseph François Adelmans). Zijn collega's Jan-Baptist Van Mons, Franz Jacob Goebel, Jean Ferdinand Sentelet en Joseph Josse Vandertaelen (deze laatste uit de faculteit geneeskunde) traden op als getuige. Op 4 december 1819 werd zijn zoon Leofried geboren. Het gezin telde ook een dochter Pauline, wellicht een pleegkind aangezien zij wordt aangeduid als Pauline Harbaur[5].
Adelmann was aan de Rijksuniversiteit verantwoordelijk voor de aanleg en het onderhoud van de plantentuin. Hij werd hierin bijgestaan door de hortulanus Andreas Donkelaar uit Utrecht[6]. Daarnaast stond hij ook in voor de aanleg van de natuurhistorische collecties. Hiervoor kon hij een beroep dan op een amanuensis. In 1822-23 was dat François Cantraine, die later hoogleraar in Gent zou worden[7].
In de academiejaren 1828-1829 en 1829-1830 werd Adelmann aangesteld als Rector Magnificus van de universiteit.
Adelmann was sinds 1820 lid van de Kaiserlich Leopoldinisch-Carolinische Deutsche Akademie der Naturforscher en van de Gesellschaft Correspondirender Botaniker.
Bij de onafhankelijkheid van België werd Adelmann door het Voorlopig Bewind ontslagen[8]. Adelmann verhuisde met zijn familie naar Würzburg, waar hij verbleef tot aan zijn dood. Of hij, net als zijn collega Goebel, wachtgeld ontving, gelijk aan de helft van een volledig salaris, is niet bekend. Adelmann bleef zichzelf steeds aanduiden als professor natuurlijke historie te Leuven "a.D." (ausser Dienst).
Publicaties
Van Adelmann is enkel een catalogus van de Leuvense plantentuin bekend.
- Elenchus plantarum horti botanici Lovaniensis (Leuven, Vanlinthout et Vandenzande, 1823), in-8°, 34 blz.[9]
Google Books vermeldt een werk met dezelfde titel, maar met uitgiftedatum 1825 en een omvang van 39 blz.
In de Leuvense Universiteitsbibliotheek en in de Nationale Plantentuin bevindt zich telkens een exemplaar van een anoniem werk Elenchus Plantarum quae in Horto Botanico Lovaniensi coluntur, adjectis speciebus sponte crescentibus (Leuven, Peeters & Lameere, 1829), 74 blz. Het werk werd aan Adelmann toegeschreven, maar een hanschriftelijke notitie vermeldt dat het werd opgesteld door Andreas Donkelaar[10].
Referenties
- ↑ Werner Dettelbacher, "Die Würzburger Ärztefamilie Adelmann," Wuerzburger Medizinhistorische Mitteilungen 24 (2004) 63-72.
- ↑ L.O. Standaert,"École primaire de Médecine te Antwerpen(1804-1849)," Nieuwe Tijdingen. Informatieblad over Wetenschap en Universiteitsleven in de Regio Antwerpen 7 (1987) 24, 43-47.
- ↑ Annales Academiae Lovaniensis primi et secundi anni (Brussel, 1821)
- ↑ Annales (op.cit), p. 84.
- ↑ Dettelbacher, op. cit.; L. MacLean, "De verwerving van de natuurwetenschappelijke verzamelingen te Leuven van 1817 tot 1830", Mededelingen uit het seminarie voor geschiedenis van de wiskunde en de natuurwetenschappen aan de Katholieke universiteit te Leuven, nr. 6 (Heverlee, 1974)
- ↑ Jan Staes, Jan Vandyck e.a., Hortus Lovaniensis. Vijf eeuwen plantkunde te Leuven (Universitaire Pers Leuven, 2004) p. 106
- ↑ L. MacLean, op. cit.
- ↑ Koninklijk Besluit, 16 december 1830
- ↑ Fr. Crépin, Guide du botaniste en Belgique (plantes vivantes et fossiles) (Brussel, 1878), p. 429. Een exemplaar bevindt zich in de Koninklijke Bibliotheek van België II 89.300 A 7
- ↑ Staes et al., op.cit., p. 124. Afbeelding van de titelpagina op p. 123
