Bouckaert, Louis (1909-1988)

EnglishNederlandsfrançais

FR

Wis-en natuurkundige, geboren te Oostende op 2 januari 1909 en overleden te Gistel op 27 januari 1988.

Biografie

Louis Bouckaert deed zijn humaniora in zijn geboortestad Oostende. Na een voorbereidend jaar in Gent, trok hij naar Leuven waar hij zich inschreef voor de opleiding tot mijningenieur. Hij behaalde het diploma mijningenieur in 1932. Twee jaar later promoveerde hij tot doctor in de Wis-en natuurkunde. Bouckaert was een leerling van de theoretische fysicus Charles Manneback. Zijn proefschrift, onder leiding van Georges Lemaître, behandelde het breedte-effect van de kosmische straling. Bouckaert was in datzelfde jaar 1934 ook laureaat van de reisbeurzenwedstrijd van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor wetenschappen en kunsten.

Op aanraden van Lemaître trok Bouckaert inderdaad een aantal malen naar het buitenland voor een studieverblijf. Een eerste reis, in 1935, ging naar Massachusetts, waar Bouckaert een jaarlang aan het M.I.T onderzoek rond kosmische straling deed. Het verblijf was mogelijk gemaakt door een reisbeurs van de Universitaire Stichting. Een beurs van de C.R.B (later BAEF) liet Bouckaert dan weer toe om in de academiejaren 1936-1937 en 1937-1938 in Princeton aan de slag te gaan. Hier werkte hij aan het Institute for Advanced Study, onder leiding van toekomstig Nobelprijswinnaar Eugene Wigner. Hij raakte er ook bevriend met de Franse wiskundige André Weil (1906-1998). In de eerste maanden van 1939 verbleef Bouckaert opnieuw in het buitenland, ditmaal in Bristol. Ondertussen was hij in 1937 tot docent aan de Universiteit van Leuven aangesteld. Hij doceerde er wiskunde, mechanica en mathematische fysica. In 1941 volgde zijn benoeming tot gewoon hoogleraar. Na de scheiding van Katholieke Universiteit van Leuven en UCL bleef hij professor aan beide instellingen, en dit tot aan zijn emeritaat in 1979.

Bouckaert werd op 8 oktober 1949 corresponderend lid van de KVAB, werkend lid op 12 juni 1954, bestuurder in 1960 en erelid in 1987. Bovendien zat hij in de commissies die belast waren met het beoordelen van de antwoorden op de prijsvragen van de Academie en in de beoordelingscommissies van ter publicatie aangeboden studies. In 1981 werd hij lid van de Bestendige commissie voor de Geschiedenis van de wetenschappen. Hij was lid van commissies van het NFWO en van vier comités: Nationaal Comité voor wiskunde, Nationaal Comité voor Ruimteonderzoek, Nationaal Comité voor theoretische en toegepaste mechanica en van het Nationaal Comité voor Logica, geschiedenis en filosofie der wetenschappen.

Bouckaert was lid of medestichter van verschillende andere wetenschappelijke genootschappen. Daarnaast was hij medeoprichter en nadien ondervoorzitter van het Centre Belge de Recherches Mathématiques. In 1958 was hij medestichter van het Centre Belge d’Algèbre et de Topologie en lid van de Raad van Bestuur. In 1953 werd hij tot ondervoorzitter van het Belgisch Wiskundig Genootschap gekozen, waarvan hij van 1955 tot 1957 voorzitter was.

Werken

Bouckaert was vooral werkzaam op het gebied van de theoretische natuurkunde, in het bijzonder de vastestoffysica. In Leuven maakte hij via Gustaaf Verriest kennis met de groepenleer. Tijdens zijn verblijf in Princeton publiceerde Bouckaert met Wigner en Schmoluchowski in 1936 een artikel over de theorie van de Brillouin-zones en de symmetrie van de golffuncties in kristallen. De essentie van het werk was de constructie van de eerste oneindige representaties van oneindige groepen. In dit artikel werd met behulp van de groepenrepresentaties aangetoond hoe de energieband van elektronen in metalen kunnen worden bepaald uitgaande van de symmetrie-eigenschappen van de atomen. Dit was een voortzetting van het werk van Wigner zelf die toen reeds groepenrepresentaties had gebruikt om de regels van de atoomspectroscopie te verklaren. Het artikel had een enorme weerklank en werd vele malen geciteerd.

Wetenschapsgeschiedenis
Bouckaert was betrokken bij de uitgave van de Werken van Daniel Bernoulli. In de tweede band Analysis-Wahrscheinlichkeitsrechnung verschenen in 1982, schreef hij een commentaar.

Educatieve publicaties
Bouckaert had een sterke belangstelling voor onderwijs en didactiek. Hij was sinds 1961 lid van de Raad van Beheer van het Belgisch Centrum voor Methodiek van de Wiskunde. Hij besteedde veel zorg aan het opstellen van leerboeken en cursusnota’s.

Publicaties

• met Smoluchowski, R., "Theory of Brillouin Zones and Symmetry Properties of Wave Functions in Crystals," Phys Rev (2) 49(1936) 875.
• met Wigner, E., "Theory of Brillouin Zones and Symmetry Properties of Wave Functions in Crystals," Phys Rev (2) 50(1936) 58-67.
• met van der Waerden, B.L. (Eds.), Die Werke von Daniel Bernoulli, Bd. 2 Analysis und Wahrscheinlichkeitsrechnung, Birkhäuser, Basel, 1982.
• Lijst met publicaties KBR geconsulteerd op 12/05/2010 om 10u.
  

Schoolboeken

• Klassieke wiskundige natuurkunde. 1965
• Éléments de physique mathématique et théorique. 1966, 224 p.
• Inleiding tot de algebraische analyse. 1954
• Algebra. 1972, 372 p.
• De ionisatie der Protëinen‎. 1954, 17 p.
  

Bibliografie

• "Bouckaert Louis" In: De Koninklijke Vlaamse Academie van België voor wetenschappen en kunsten en haar leden, Koninklijke Vlaamse Academie van België voor wetenschappen en kunsten, 2010, p.24
• HIRSCH, G., "In memoriam Louis Bouckaert ", Jaarboek 1988, Brussel: KVAB, p. 285-289.
• Mawhin, Jean, "De wiskunde", in Robert Halleux et al. (red.) Geschiedenis van de wetenschappen in België, 1815-2000, vol. 1, Brussel, Dexia/La Renaissance du Livre, 2001, p.79.