Dumortier, Barthélémy - Standbeeld in Doornik
Standbeeld van Barthélémy Dumortier, opgericht in 1883 in Doornik, van de hand van kunstenaar Charles Fraikin.
Voorstelling
Het witmarmeren dynamische beeld stelt de botanicus, historicus en politicus Barthélemy Dumortier voor. Aan de voeten van de geleerde zit een leeuw, die met zijn klauwen een document met de woorden "XXIV articles" vasthoudt - het verdrag van de internationale erkenning van de Belgische onafhankelijkheid. In zijn linkerhand houdt Dumortier een opgerolde tekst, en enkele boeken die zowel naar zijn wetenschappelijk, politiek of geschiedkundig werk kunnen verwijzen.
De sokkel waarop het standbeeld zich verheft is niet meer de oorspronkelijke. Die werd in 1918 door Duitse troepen vernield, nadat het beeld van zijn sokkel was gerukt. Ter hoogte van de knieën van het standbeeld kan men nog sporen ontdekken die getuigen van dit oorlogsvandalisme. Op de "nieuwe" sokkel, daterend van de jaren 1920, staat in rode, gegraveerde letters te lezen:
- A
- BARTHÉLEMY
- DU MORTIER
- ÉRIGÉ
- PAR
- SOUSCRIPTION NATIONALE
- MDCCCLXXXIII
Historiek
Al sinds de eerste bestaansjaren van België moedigde de overheid actief alle initiatieven tot oprichting van standbeelden van 'grote mannen van het vaderland' aan. Elk lokaal bestuur of organisatie die met een passend initiatief voor de dag kwam, kon rekenen op een subsidie van de overheid. Deze 'campagne' om de publieke ruimte met monumenten te bevolken kaderde in een min of meer bewuste strategie van Belgische beleidsmakers om voor de jonge natie een eigen identiteit, geworteld in een roemrijk verleden te construeren.
Ook de oprichting van het standbeeld te ere van Dumortier is hiervan een gevolg. Dat ereteken had de botanicus niet louter aan zijn talrijke wetenschappelijke verdiensten te danken. Dumortier was één van de zogenaamde 'helden van 1830' geweest: hij had opgetrokken tegen de Hollandse troepen en mee de capitulatie van Doornik bewerkt. Daarnaast had de plantkundige decennialang als kamerlid in het parlement zijn arrondissement Roeselare vertegenwoordigd. Dat Dumortier zijn Belgisch patriottisme en zijn geleerdheid bovendien combineerde met een onwrikbaar katholicisme, maakte van hem de perfecte Belgische held om in marmer te vereeuwigen.
Een nationaal verspreide oproep tot financiële steun van particulieren werd grif beantwoord. Op 10september 1883 kon het monument worden onthuld.
Even leek het erop dat het beeld de Eerste Wereldoorlog ongeschonden zou doorkomen, tot Duitse troepen het in november 1918 van zijn sokkel trokken. Het beeld werd in de jaren 1920 hersteld – de schade viel al bij al mee. De sokkel was niet meer te redden en werd vervangen door een nieuw exemplaar. Op één van de flanken werd een melding aangebracht die de oorlogsmisdaad van de Duitsers scherp veroordeelde . Deze werd in 1940 opnieuw verwijderd.
Locatie
Het monument bevindt zich op de quai des Salines.
Bibliografie
- “Du Mortier, Barthélemy”, op: Connaître La Wallonie, geraadpleegd op 25/10/2016.
