Vanderlinden, Henri Louis (1892-1983)

EnglishNederlandsfrançais

Wis- en natuurkundige geboren op 3 januari 1892 en overleden op 30 maart 1983 in Bosvoorde.

Biografie

Hij werd geboren te Watermael-Bosvoorde op 3 januari 1892 als zoon van Catherine Ceuleneer en Amand Charles, een marmerbewerker. Hij deed zijn middelbare studies aan het Koninklijk Atheneum te Elsene. Hij promoveerde tot doctor in de wis- en natuurkunde op 8 juli 1914 aan de Université Libre de Bruxelles. Tijdens zijn universitaire studies geraakte hij geïntereseerd in de sterrenkunde. <ref> Mertens R.A. “Vanderlinden Henri Louis”. In: ‘’Biographie Nationale’’, vol. 16, Bruxelles : Paleis der Academiën, 2002, kol. 776.
In september 1913 werd hij vrijwillig assistent aan de Koninklijke Sterrenwacht te Ukkel. Na het afronden van zijn universitaire opleiding werd hij benoemd tot stagiair-assistent, enkele maanden later was hij assistent en in 1927 adjunct-sterrenkundige. Deze laatste functie bekleedde hij tot in 1936. <ref> Mertens R.A. “Vanderlinden Henri Louis”. In: ‘’Biographie Nationale’’, vol. 16, Bruxelles : Paleis der Academiën, 2002, kol. 777. In 1923 werd hij voor enkele maanden naar Leiden gestuurd om er te werken onder de Deen Ejnar Hertzsprung. Hier kon hij zich bekwamen in het toepassen van de door Ejnar Hertzsprung ontwikkelde methode der effectieve golflengten ter bepaling van kleurequivalenten van sterven en nevels. <ref> Mertens R.A. “Vanderlinden Henri Louis”. In: ‘’Biographie Nationale’’, vol. 16, Bruxelles : Paleis der Academiën, 2002, kol. 777. Via een een beurs van de C.R.B werkte hij als Research Assistent aan het Mount Wilson Observatory (Pasadena, Californië) in het academiejaar 1923-1924 en in het academiejaar 1924-1925 aan het Yerkes Observatory of the University of Chicago.

In oktober 1925 werd hij benoemd tot docent aan de Rijksuniversiteit Gent, waar hij wiskundige sterrenkunde, geodesie, analytische mechanica en mechanica der hemellichamen doceerde. Zijn leeropdracht werd later uitgebreid met de cursussen wiskundige aardrijkskunde, spectroscopie en astrofysica, fysica van de aardbol en de meteorologie.<ref> Velghe, A.G.,“In Memoriam Henri Louis Vanderlinden”, In: ‘’Jaarboek 1983’’, Brussel: KVAB, p. 220-222. Op 1 januari 1934 werd hij benoemd tot buitengewoon hoogleraar. Nadat hij in 1936 zijn functie bij de Sterrenwacht neerlegde, werd hij benoemd tot gewoon hoogleraar aan de RUG. Hij bleef sterk betrokken bij de Koninklijke Sterrenwacht en hij werd aangesteld als corresponderend astronoom. Later werd hij achtereenvolgens lid, ondervoorzitter en voorzitter van de Wetenschappelijke Raad van de Sterrenwacht. In de jaren ’60 maakte hij deel uit van de Gemeenschappelijke Raad der wetenschappelijke inrichtingen behorend tot het Bestuur van het Wetenschappelijk Onderzoek (Sterrenkundig Observatorium, Meteorologisch Instituut en Instituut voor Ruimte-Aëronomie). <ref> Mertens R.A. “Vanderlinden Henri Louis”. In: ‘’Biographie Nationale’’, vol. 16, Bruxelles : Paleis der Academiën, 2002, kol. 780.

Naast zijn academische functies aan de RUG, nam hij ook een aantal bestuurlijke functies waar: secretaris van de Faculteit Wetenschappen (1941-1942) en Decaan van de Faculteit van 1942 tot 1943. <ref> Mertens R.A. “Vanderlinden Henri Louis”. In: ‘’Biographie Nationale’’, vol. 16, Bruxelles : Paleis der Academiën, 2002, kol. 780.
Hij werd toegelaten tot het emeritaat in 1962.<ref> Velghe, A.G.,“In Memoriam Henri Louis Vanderlinden”, In: ‘’Jaarboek 1983’’, Brussel: KVAB, p. 220-222.
Vanderlinden werd door de koning benoemd tot lid van de Académie royale des sciences des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique - Koninklijke Vlaamse Academie van België voor wetenschappen en kunsten bij zijn oprichting in 1938. Hij werd in 1944 bestuurder van de Klasse der Wetenschappen en voorzitter van de Academie. Hij was lid van de Commissie der publicaties en van de Commissie der kandidaturen voor de Klasse der Wetenschappen.<ref> Velghe, A.G.,“In Memoriam Henri Louis Vanderlinden”, In: ‘’Jaarboek 1983’’, Brussel: KVAB, p. 220-222. Daarnaast was hij lid (later erelid), secretaris, ondervoorzitter en voorzitter van het Nationaal Comité voor Sterrenkunde. Ook was hij lid en later erelid van de Nationale Comités voor theoretische en toegepaste mechanica, wiskunde en ruimteonderzoek. Ook was hij lid van het Nationaal Comité voor Antarctica. <ref> Mertens R.A. “Vanderlinden Henri Louis”. In: ‘’Biographie Nationale’’, vol. 16, Bruxelles : Paleis der Academiën, 2002, kol. 782. Belangrijk om eveneens te vermelden is het feit dat op 28 oktober 1983 het Vanderlindenfonds werd opgericht dat om de twee jaar een prijs zal toekennen aan een studie over sterrenkunde. Dit fonds is ontstaan door een schenking van Vanderlinden aan de Academie.<ref> ‘’Jaarboek 1983’’. Brussel: KVAB, p. 174. Hij was daarnaast ook lid van een hele reeks andere wetenschappelijke instellingen en genootschappen en commissies. Aan het NFWO was hij lid van de eerste commissie wiskunde en sterrenkunde en nam hij frequent deel aan de vergaderingen van de Contactgroep Sterrenkunde en Astrofysica. Hij zat in de Raad van Beheer van het Instituut voor Wetenschappelijk Onderzoek in Centraal Afrika. Ook was hij lid van de Bestendige Commissie voor Sterrenkunde in Centraal Afrika en van het Speciaal Belgisch Comité voor Wetenschappelijk Onderzoek in het Zuidpoolgebied. <ref> Mertens R.A. “Vanderlinden Henri Louis”. In: ‘’Biographie Nationale’’, vol. 16, Bruxelles : Paleis der Academiën, 2002, kol. 780. Daarnaast was hij van 1946 tot 1982 derde voorzitter van de Natuur- en Geneeskundig vennootschap, uitgeefster van het Natuurwetenschappelijk tijdschrift van Simon Stevin. Ook internationaal was hij aanwezig zo werd hij in 1925 lid van de International Astronomical Union. Hier maakte hij deel uit van drie commissies: stellaire fotometrie, sterrenhopen en nevels en stellaire statistiek. Doordat hij frequent in aanraking kwam met de verwerking van gegevens en met numeriek rekenen, was hij sterk geïnteresseerd in het gebruik en ontwikkeling van rekenmachines. Dit verklaart dan ook zijn aanwezigheid in de Raad voor Advies bij het Nationaal Centrum voor Mechanische Berekeningen, zijn lidmaatschap van de Raad voor Studie en van de Bouw van Elektronische Rekenmachines van het IWONL (Instituut tot Aanmoediging van het Wetenschappelijk onderzoek in Nijverheid en Landbouw). <ref> Mertens R.A. “Vanderlinden Henri Louis”. In: ‘’Biographie Nationale’’, vol. 16, Bruxelles : Paleis der Academiën, 2002, kol. 781.
Hij was houder van het ereteken van Grootofficier in de Leopoldsorde. <ref> Velghe, A.G.,“In Memoriam Henri Louis Vanderlinden”, In: ‘’Jaarboek 1983’’, Brussel: KVAB, p. 220-222.

Werken

Aan de Koninklijke Sterrenwacht deed hij vooral onderzoek naar de plaats-en baanbepalingen van planeten en kometen en naar de fotometrie. Zijn publicatie ‘’Onderzoekingen betreffende de verandering der absorptie van de fotografische stralen met de hoogte der sterren’’, werd jarenlang gebruikt als referentie aan de Koninklijke Sterrenwacht bij de reductie van fotometrische waarnemingsgegevens. Vanderlinden publiceerde bovendien in 1920 verschillende originele bijdragen over de relativiteitstheorie geformuleerd door Einstein. Sommige van deze publicaties werden door zijn oud-professor Théophile De Donder voorzien van een wiskundige basis. De bekendheid die hiermee verwierf, bezorgde hem een uitnodiging om deel te nemen aan besprekingen over de algmene relativiteitstheorie aan het Collège de France in 1922. <ref> Mertens R.A. “Vanderlinden Henri Louis”. In: ‘’Biographie Nationale’’, vol. 16, Bruxelles : Paleis der Academiën, 2002, kol. 777. Tijdens zijn verblijven aan de Amerikaanse sterrenwachten verzamelde hij omvangrijk fotografisch materiaal dat bij zijn terugkomst in België zou resulteren in publicaties over het kleuren van sterren in de open sterrenhopen Preaesepe en Mesier 67. Hiertoe diende hij de fotografische magnitude en de effectieve golflengten van een zeer groot aantal sterren te bepalen. <ref> Mertens R.A. “Vanderlinden Henri Louis”. In: ‘’Biographie Nationale’’, vol. 16, Bruxelles : Paleis der Academiën, 2002, kol. 778. Tijdens zijn verblijf in Californië kreeg hij de gelegenheid om deel te nemen aan de Mount-Wilson expeditie voor de waarneming van de totale zonsverduistering van 10/09/1923 op Point Loma. De bedoeling was om de buiging van het licht van een ster, veroorzaakt door het zwaarteveld van de zon, te meten. Experimenten van deze aard aan de hand van de algemene relativiteitstheorie waren bedoeld om een bevestiging te geven aan de voorspellingen van Einstein. Tot in 1929 zou Vanderlinden dan ook artikels over de gravitatietheorie van Einstein publiceren. <ref> Mertens R.A. “Vanderlinden Henri Louis”. In: ‘’Biographie Nationale’’, vol. 16, Bruxelles : Paleis der Academiën, 2002, kol. 778. Onder impuls van Vanderlinden werd aan de RUG de verdeling van de donkere materie in meerdere gebieden van de melkwegschijf bestudeerd.<ref>Houziaux, L., “De sterrenkunde.” In: ‘’Geschiedenis van de wetenschappen in België, 1815-2000’’ onder leiding van Robert Halleux, vol 2, Brussel, Dexia/La Renaissance du Livre, 2001, p. 136.

Publicaties

• “Observations de cometes faites a l'equatorial de 38 centimetres d' ouverture de 1915 a 1918” In: ‘’Annales de l'Observatoire royal de Belgique. Annales astronomiques ; nouv. ser’’., vol. 14, Brussel : M. Hayez, 1920., p. [277]-296.
• ‘’Etude de l'amas de Praesepe basee sur les magnitudes photographiques et les longueurs d'onde effectives de 1821 etoiles.’’, Gembloux, Imprimerie J. Duculot, 1933
• ‘’The gravitational field of an electrical sphere with a variable density of matter’’
• “Relativity: A Systematic Treatment of Einstein's Theory”, In: ‘’Astrophysical Journal’’, vol. 60, p.264
• met Stroobant (P.), Delvosal (J.), Delporte (E.), Moreau (F.),. ‘’Les observatoires astronomiques et les astronomes. Ouvrage publié sous les auspices de l'Union Astronomique Internationale’’, Tournai-Paris, Etablissements Casterman, 1931. 315 pp.
• Website Google books [[1]] geconsulteerd op 21/05/2010 om 11u.30

Bibliografie

• Velghe, A.G.,“In Memoriam Henri Louis Vanderlinden”, In: ‘’Jaarboek 1983’’, Brussel: KVAB, p. 220-222
• Mertens R.A. “Vanderlinden Henri Louis”. In: ‘’Biographie Nationale’’, vol. 16, Bruxelles : Paleis der Academiën, 2002, kol. 776-782.
• ‘’Jaarboek 1983’’, Brussel: KVAB.
• Houziaux, L., “De sterrenkunde.” In: ‘’Geschiedenis van de wetenschappen in België, 1815-2000’’ onder leiding van Robert Halleux, vol 2, Brussel, Dexia/La Renaissance du Livre, 2001.