Ioteyko, Josepha (1866-1928)

EnglishNederlandsfrançais

FR

Of: Jozefa, Josefa. Of: Joteiko, Ioteiko.
Psycholoog, fysioloog en pedagoog, eerste vrouwelijke assistent aan een Belgische universiteit (Universiteit van Brussel) Geboren in 1866 in Poczujki, Oekraïne en gestorven in 1928 in Warschau.

Biografie

Joteyko groeide op in Warschau, waar ze thuis privéonderricht kreeg. Omdat ze een universitaire studies ambieerde verliet ze Polen en trok ze naar de universiteit van Genève in Zwitserland, dat als een van de weinige landen zijn universiteiten al voor meisjes openstelde. Joeyko schreef zich in aan de wetenschapsfaculteit. Ze volgde er college bij een aantal gerenommeerde wetenschappers, waaronder de zoölogen Carl Vogt en Emile Yung. Na haar baccalaureaat vervolgde Joteyko haar studies, eerste in Brussel en daarna in Parijs, waar ze aan de Sorbonne in 1896 de doctorstitel in geneeskunde behaalde.

In 1898 kwam Joteyko terecht aan de Universiteit van Brussel, waar men op dit moment op zoek was naar docenten voor het fysiologie-onderricht. Joteyko kon er al snel opklimmen: ze werd door Hector Denis toegevoegd aan het "Kasimir"laboratorium voor psychofysiologie en leidde na enige tijd het laboratorium voor experimentele psychologie. Ze was ondertussen in 1903 tot werkleider benoemd. Terzelfdertijd was ze ook werkzaam aan het Institut de Physiologie en aan het Laboratoire d'énergetique van het Institut Solvay, waar ze onderzoek uitvoerde, onder meer met Charles Henry. Omdat Joteyko als vrouw weinig doorgroeimogelijkheden had en haar salaris als werkleider mager was, zorgde Denis voor een benoeming aan de normaalscholen van Henegouwen, Bergen en Charleroi. Ze kon er als docent en als directeur van het Pedologielaboratorium aan de slag. Vanaf 1916 doceerde ze ook de vakken pedagogie en experimentele psychologie aan de Sorbonne, en aan het Collège de France. Ook hier was ze de eerste vrouwelijke docent.

Joteyko bleef slechts korte tijd in België. in 1919 keerde ze naar haar vaderland terug, vanwaaruit ze haar onderzoek en onderwijs verderzette.

Joteyko was de eerste vrouwelijke correspondent van de Koninklijke Academie voor Geneeskunde in België. Ze was voorzitter van de Société belge de neurologie (1905-1906) en van het eerste Belgische congres voor psychiatrie in 1905 (Luik).

Werken

Joteykos onderzoeksdomeinen besloegen de fysiologie, en daarna de psychologie en arbeidspsychologie en - pedagogie. Ze had een bijzondere interesse voor de fysiologische en psychologische fenomenen van slaap en vermoeidheid en de spierwerking.

Publicaties

Joteyko publiceerde een indrukwekkend aantal studies. Tot haar meest gerenommeerde publicatie behoren:

• Met Michalina Stefanowska, Psycho-physiologie de la douleur, Parijs, 1909.
• La fonction musculaire, Parijs, 1909.
• La science du travail et son organisation, Parijs, 1917.
• Fatigue, 1920.
• La psychologie de la forme dans ses rapports avec les thèses de l’École active, Warschau, 1927.

Vele van haar publicaties werden bekroond, onder meer met de Montyonprijs in 1900 door het Institut de France. Ze werd vijf maal laureaat van de Académie des Sciences van Paris, de Académie de Médecine van Parijs en het Collège de France.

Bibliografie

• Gubin, Eliane en Piette, Valérie, Emma, Louise, Marie… L’Université Libre de Bruxelles et l’émancipation des femmes (1834-2000), Brussel, 2004, 106-107.
• Wils, Kaat, "De sociologie", in: Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel, 2001, vol. 1, 313.
• Wils, Kaat, "Le génie s'abritant sous un crâne féminin? La carrière belge de la physiologiste et pédologue Iosefa Ioteyko", in: Jacqueline Carroy e.a. (red.), Les femmes dans les sciences de l'homme (IXe-XXe siècles), Parijs, 2005, 49-67.