Rosenfeld, Léon Jacques Henri Constant (1904-1974)

EnglishNederlandsfrançais

FR

Léon Rosenfeld in Kopenhagen 1963 bron:Wikimedia commons

Natuurkundige en atoomgeleerde, geboren te Charleroi op 14 augustus 1904 en overleden te Kopenhagen op 23 maart 1974.

Biografie

Léon Rosenfeld werd geboren te Charleroi op 14 augustus 1904 als zoon van een ingenieur. Hij volgde middelbaar onderwijs aan het Atheneum van Charleroi. In 1922 schreef hij zich in aan de Universiteit van Luik. In 1926 promoveerde hij hier tot doctor in de natuurkunde en de wiskunde.
Na het behalen van zijn doctoraat ging hij naar het buitenland studeren. Hij volgde één jaar les aan de Ecole normale supérieure in Parijs. Hier ontmoette hij Paul Langevin (1872-1946), Léon Brillouin (1889-1969) en Louis de Broglie (1875-1960). In 1927 trok hij naar Göttingen, waar hij twee jaar werkzaam was als assistent van Max Born (1882-1970). Daarna trok hij naar Zürich waar hij werkte voor Wolgang Pauli (1900-1958). In 1929 ontmoette hij op een congres in Kopenhagen Niels Bohr (1885-1962). Nadien volgde nog verschillende bezoeken aan Kopenhagen. Hij werd dan ook een naaste medewerker van Niels Bohr. Ze bleven tot aan de dood van Niels Bohr samenwerken.
In 1930 keerde hij terug naar België en werd aan de Universiteit van Luik belast met de cursus stralingsfysica. In 1933 kwam daar de statistische mechanica bij. In 1936 werd hij titularis van de cursus elementen van de theoretische en de wiskundige fysica. In 1937 promoveerde hij tot gewoon hoogleraar. In 1940 aanvaardde hij de leerstoel theoretische natuurkunde aan de Universiteit van Utrecht. Hij bleef deze functie gedurende een jaar combineren met zijn hoogleraarschap aan de Universiteit van Luik. De oorlogsomstandigheden dwongen hem echter om in 1941 zijn functies aan de ULg op te geven. Tijdens de oorlog woonde hij in Utrecht. In 1947 aanvaarde hij de aanbieding om directeur te worden van het Departement Theoretische Fysica aan de Universiteit van Manchester.
In 1958 ging hij op vraag van Niels Bohr werken aan het Nordisk Institutet for Teoretisk Atomfysik (Nordita). Hij vestigde zich definitief in Kopenhagen. Hij verbrak echter niet alle banden met ons land. Zo werd hij benoemd tot directeur van het Laboratorium voor Hoge Energie aan het Interuniversitair Instituut voor Kernwetenschappen. Hij keerde dan ook regelmatig terug naar België.
In de jaren '70 ging hij nauw samenwerken met de groep rond Ilya Prigogine.
Hij werd op 6 juni 1959 verkozen tot corresponderend lid van de Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique . Hij was lid van de Koninklijke Academie van Denemarken, van de Académie septentrionale (Parijs), buitenlands lid van de Academie van de Duitse Bondsrepubliek en corresponderend lid van de Braziliaanse Academie. Hij ontving eredoctoraten van de Universiteit van Kopenhagen en van de ULB. In 1926 was hij laureaat van de reisbeurzen wedstrijd. In 1930 won hij de Agathon De Potterprijs en in 1949 de Francqui-prijs.
Hij overleed te Kopenhagen op 23 maart 1974.

Werken

Léon Rosenfeld leverde fundamentele bijdragen in verschillende domeinen van de fysica.
Tijdens zijn verblijf in Parijs maakte hij kennis met de theoretische aspecten van de natuurkunde en verwierf hij een basiskennis van de kwantummechanica. Voor hij naar Zürich vertrok, deed Léon Rosenfeld voornamelijk onderzoek in de golfmechanica. In Göttingen werkte hij rond moleculaire natuurkunde, waarbij hij zich interesseerde in de vorming van moleculen in sterrenstelsels kouder dan de zon.
In Zürich leverde hij een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van de theorie van de kwantumelektrodynamica.
Hij werkte samen met Niels Bohr aan het ophelderen van de fundamenten van de kwantummechanica. Daarnaast werkte hij ook rond de effecten van gravitatie.
Tijdens zijn verblijf in Utrecht deed hij onderzoek naar de nucleaire fysica en de mesonen.
In Manchester publiceerde hij Nuclear Forces, een basiswerk over de nucleaire fysica. Hij zette hier zijn onderzoek in de atoom- en de nucleaire fysica verder.
Hij richtte in 1956 het tijdschrift Nuclear Physics op en was hiervan hoofdredacteur. In Kopenhagen werkte hij verder aan de door Bohr ontwikkelde theorie, ook na de dood van Bohr.
In de jaren ’70 werkte hij samen met Ilya Prigogine. Léon Rosenfeld gaf een nieuwe betekenis aan de irreversibiliteit in de thermodynamica.

Wetenschapsgeschiedenis
In 1927 richtte hij de History of Science Society op. Hij werd in 1933 lid van het Nationaal Comité voor Logica, geschiedenis en filosofie der wetenschappen. In 1928 publiceerde hij het artikel: Le premier conflit entre la théorie ondulatoire et la théorie corpusculaire de la lumière.

Wetenschapsfilosofie
Hij dacht na over de filosofische impact van de kwantummechanica. Hij publiceerde over dit onderwerp:L’évolution de l’idée de causalité,Strife about complementarity,The Measuring Processing Quantum Mechanics, On the foundations of statistical thermodynamics,Le conflit épistémologique entre Einstein et Bohr en Questions of irreversibility an ergodicty.

Publicaties

• Lijst met publicaties In: Houziaux, Léo,"Léon Rosenfeld", In: Annuaire ARB, 2005, Brussel: ARB, p. 46-57.
  

Bibliografie

• Houziaux, Léo,"Léon Rosenfeld", In: Annuaire ARB, 2005, Brussel: ARB, p. 39-46.
• Serpe, Jean, "Léon Rosenfeld", In: Nouvelle Biographie Nationale, vol. 2, Brussel, ARB, 1990, p.317-321.