Société royale linnéenne & de flore de Bruxelles

EnglishNederlandsfrançais

FR

1935-	Société royale linnéenne et de flore de Bruxelles
1835-1935	Les vrais amis de Linné
	1840 oprichting van de Société royale linnéenne de Bruxelles
1822-1840	Société de flore
1648-1794	Confrérie sainte Dorothée

Historiek

De oorsprong van de Société royale linnéenne de Bruxelles ligt in het broederschap van de heilige Dorothée. Dit werd in 1648 in het leven geroepen en door paus Alexander VII in 1664 bekrachtigd. Het betreft hier waarschijnlijk de oudste tuinbouwconfrerie in België die zijn standplaats in de kerk van la Chapelle had. Hij telde bloemisten en liefhebbers van plantkunde onder zijn leden. Volgens de statuten, goedgekeurd op 7 februari 1661, hadden de leden de plicht om onderling planten uit te wisselen en om regelmatig op de bijeenkomsten aanwezig te zijn. De confrerie overleefde de onderdrukking onder Joseph II, maar verdween onder het Franse Bewind. Op het einde van de achttiende eeuw scheurde de plantkunde zich definitief van de tuinbouw af, om een afzonderlijke discipline te worden. Exotische bloemen zoals de camelia raakten rond deze tijd erg in trek bij rijke burgers, die verzamelingen aanlegden. De tropische plantenrage stimuleerde de oprichting van een botanische tuin aan de Centrale school van het Dijledepartement (1797). In 1822 werd ook de 'Société de Flore' (van de godin Flore die de bloemen laat groeien) in het leven geroepen. Deze vereniging bestond uit de vroegere leden van de confrerie de Sainte Dorothée, en verder uit magistraten en tuinders. Ook de meest vooraanstaande Brusselse tuinbouwers Jean Linden, Galeotti en Jean De Jonghe waren lid. Zij stelden geldmiddelen ter beschikking voor studiereizen. De Société telde van bij aanvang honderdvijftig leden. Ze organiseerde haar eerste tentoonstellingen in de Maison du Roi.

Door een afscheuring in 1835 van een aantal leden van de Société de Flore, ontstond de vereniging Les Vrais Amis de Linné, later omgedoopt tot Société Linnéenne en in 1840 onder koninklijke bescherming geplaatst. Onder de leden-oprichters telde men Michel Scheidweiler, professor aan de Rijksveeartsenijschool van Kuregem, François De Craen en Joseph Verdickt. Net zoals de Société de Flore stelde de Société Linnéenne zich tot doel om bij te dragen aan de vooruitgang van land- en tuinbouw. Haar eerste tentoonstelling vond plaats op 23 september 1843 in de ronde hal van het museum. Later vond ze ook in andere prestigieuze locaties in de hoofdstad onderdak, zoals de gotische zaal van het stadhuis, de Botanische Tuin of de Établissements géographiques Vandermaelen in Molenbeek. Er werden tentoonstellingen georganiseerd in 1849, 1851, 1852 et 1853. In de Algemene Vergadering van 24 juni 1860 stelde Felix Muller voor om cursussen plantkunde en tuinbouw te organiseren. Xavier de Bavay zette het jaar daarop lezingen over fruitbomen op touw. Deze lezingen werden zo’n tien jaar lang gegeven door Vandermeulen en Léopold Guillaume Gillekens, directeur van de École d'horticulture de l'État in Vilvoorde. Vanaf 1862 organiseerde de vereniging eveneens wetenschappelijke uitstappen.

Het ledenaantal van de Société Linnéenne ging er in de jaren 1855-1857 sterk op achteruit: nog slechts zeventig personen waren lid. Een reorganisatie gaf de vereniging een nieuw elan, waardoor ze in 1861 opnieuw 360 leden telde en in 1866 zelfs 1.100 effectieve leden en 40 ereleden. In 1874 werden 1.430 leden en 72 ereleden geteld. De Société de Flore van zijn kant telde in 1864 974 leden, met inbegrip van 40 ereleden en 22 dames patronesses.

De Société de Flore en de Société Linnéenne werkten voor heel wat activiteiten samen, zoals voor Exposition des industries et des arts de Tervuren in 1888 en voor de Exposition universelle de Bruxelles van 1910. In 1935 versmolten deze twee verenigingen opnieuw tot één vereniging met de naam Société royale linnéenne & de flore de Bruxelles. De organisatie van tentoonstellingen en lezingen bleef een vaste waarde op het programma. Tijdens de bezetting zette de Société lezingen over voeding in oorlogstijden op. Het hoofdkwartier was in deze periode gevestigd in de Botanische Tuin in Brussel tot op het moment van de verhuis van deze instelling in augustus 1980. De samenkomsten van tuinbouwers van zowel amateurs als professionelen blijven op andere locaties doorgaan, zoals de traditionele Messe des Fleurs in de kerk van Notre-Dame du Sablon in Brussel. De lezingen worden nog altijd gegeven in het Institut provincial supérieur d'enseignement horticole te Anderlecht.

Tentoonstellingen en activiteiten

• Société de Flore: organiseerde twee tentoonstellingen per jaar, één in de lente en één de zondag na 13 juli, dag van de Brusselse kermis. Ook uitstappen in het ganse land werden georganiseerd en een nieuwsbrief verscheen.
• Société Linnéenne: organiseerde één of twee tentoonstellingen per jaar waarvan één in september. In 1896 wert gepreciseerd dat de tentoongestelde producten ”land- en tuinbouwproducten, groente en vruchten, en industriële gewassen” zijn.

Zetels van de Société

Verschillende zetels doorheen de decennia. De huidige zetel bevindt zich in de Koninklijk Gallerijen ,1000 Brussel

Organisatie en doelstellingen

De doelstellingen veranderden doorheen de tijd. In 1858 werden herwerkte statuten goedgekeurd. Als men kijkt naar de oorspronkelijke statuten bij de oprichting, dan leest men in 1859: “la Société wil bijdragen tot de vooruitgang van land- en tuinbouw” ; in 1865 werd gepreciseerd dat men, om dit doel te bereiken, “ tentoonstellingen, lezingen en herbaria” zou organiseren, en in 1896 werd het actieterrein naar “de vooruitgang van de natuurwetenschap” uitgebreid. In 1999 werd de doelstelling van de Société linnéenne et de flore beschreven in het Koninklijk Besluit van 18 februari.

Leden van de Société

Wij verwijzen naar de archieven van de Société voor een volledige lijst van de leden alsook naar het artikel "Composition du bureau et du conseil d'administration de la Société; Rapport sur les travaux de la Société royale de Flore en 1906, Liste des membres d'honneur, Statuts; Liste générale et alphabétique des membres", vier volumes Brussel, 1906 [ in Bib Jardin Botanique : 01/17: INS 1815].

Onder de leden-oprichters behoorden graaf van Aerschot, Provinciegouverneur van Zuid Brabant als eerste voorzitter van de Société de Flore in 1822. Van Gaveren was dan vice-voorzitter, Drapiez secretaris en Vanvolden penningmeester. De belangrijkste Brusselse tuinbouwers van die periode en die lid waren van de vereniging waren Jean Linden, Galeotti en Jean De Jonghe.

Onder de geciteerde mecenassen:

• Mgr. Antoine Triest, mecenas in de zeventiende eeuw (bisschop)
• Charles Van Hulthem.

Voorzitters

• Nicolas du Ponceau, Commissaris bij de Gewone Raad van Financiën en proost van het broederschap (confrerie) de la Confrérie Sainte-Dorothée, vermeld in 1663

Administratieve leden van de Société de flore

Jaar	Rol	Naam
1822	Voorzitter	Graaf D’Aerschot
	Vice-voorzitter	Van Gaveren
	Secretaris	Pierre-Auguste- Joseph Drapiez
	Schatbewaarder	Pollart
1832	Voorzitter	Charles-Joseph Graaf d’Ursel
1852	Voorzitter	Charles-Joseph Graaf d’Ursel
	Vice-voorzitter	J. Putzeys
	Secretaris	Symon-Brunelle
	Schatbewaarder	Louton
1929	Président	V. du Pré
	Vice-voorzitter	Mme A. Morel-Jamar et Mme Ch. Charlier
	Algemeen Secretaris	E. Draps et F. Roekens
	Schatbewaarder	E. Wiener

Administratieve leden van de Société linnéenne

Jaar	Rol	Naam
1858-59	Voorzitter	F. Muller
	Vice-voorzitter	L.A. De Cock
	Secrétaire	C.J. Van Neck
1896	Voorzitter	F.E. Middeleer
	Secretaris	T. Vernieuwe
1907	Voorzitter	T. Vernieuwe
	Secretaris	N. Seghers

Administratieve leden van de Société royale linnéenne et de flore de Bruxelles

Jaar	Rol	Naam
1999	Voorzitter	Jacques Rijckaert
	Secretaris	Lambert Flas
	Schatbewaarder	Paul Grosjean
2001	Président	Paul Grosjean
	Vice-voorzitter	Lambert Flas
	Secretaris	Drapiez
	Schatbewaarder	Joseph Degueldre

Prijzen en beloningen

De Société deelt drie prijzen uit.

• De prijs Lambeau
• De prijs Du Pré
• De prijs Mme Léon Grosjean-Mommaerts "pour un élève d'une école horticole ou un jeune particulièrement méritant dans le domaine du jardinage ou de l'horticulture".

Publicaties

Archieven

• De archieven van de Société royale linnéenne et de flore de Bruxelles (1640-1970) bevatten 13 meter en zijn neergeld in twee loten in het stadsarchief van Brussel:
• in 1925 (Archives Historiques, n° 3811, in PERGAMINI Ch., Inventaire, Brussel, [1943], 211-212)
• in 2007: overdrachtslijst die 49 nummers beschrijft, waarvan: Notes dactylographiées sur les statuts en Register behelsende den Contacten, Statuten ende Ordonnantie waar op Incgestelt is de Confrerie ter eeren van de H. Maget ende Martelarsse Dorothea in de Parochiale Kerke van onse Lieve Vrouwe ter Capelle, begonst den sesten february 1660 van de Confrerie van Sint-Dorothea: opgave(14-16).
• zie in dit fonds ook het Le Livre d'Or de la confrérie de sainte Dorothée met de lijst van leden met hun wapenschild (1660-1940) - referentie 3811-3812.

Publicaties

Hierond vind je een kort overzicht van beschikbare titels.

• La revue de la Société Linnéenne:

• • Bulletin de la Société royale Linnéenne de Bruxelles,1872-1906, jaargang 1 tot 31, Brussel: Imp. F. Callewaert [KBR III 80.862 B], 1872, 1875, 1877,1879.
  • werd in 1935 Bulletin de la Société royale Linnéenne & de Flore. Bulletin trimestriel, tot 1982 (107ste jaargang) [KBR BD 22.188] : Volumes 46(1921) ; 47,2-12(1922) ; 48(1923) -- 50(1925), 51,1&3-12(1926) ; 52,2-12(1927) ; 53,1-2&4-12(1928); 54(1929) ; 55,1-4(1930) ; 59(1934) -- 60(1935) in de bibliotheek van de Nationale Plantentuin 2/12/22/01

• • Vanaf 1906 publiceerde de Société in samenwerking met de Fédération des Sociétés d'horticulture de Belgique, een Tribune horticole: journal illustré hebdomadaire.

• Publicaties van de Société Linnéenne :
  • Jaarrapporten 1864,1866, 1873 en 1874.
  • BERNARD C., Congrès de Botanique et d'Horticulture de 1880 tenu à Bruxelles du 23 au 26 juillet. Congrès organisé par Société Royale de Botanique de Belgique et la Société Royale Linnéenne de Bruxelles, Brussel, 1881, 103 p. [ Bib Jardin Botanique : 01/43: PRO 252]
  • GILBERT Ch., Les Fruits Belges : Nomenclature des fruits gagnés en Belgique depuis le milieu du siècle dernier jusqu'a nos jours, indiquant les noms des obtenteurs, les synonymes les plus usités, les dates de première production, les dédicaces, etc., accompagnée de notes critiques et précédée d'un abrégé historique de la pomologie belge, Brussel, 1874, 106 p. [Bib Jardin botanique: 01/01: HOR 1285]
  • HAGEDOORN A.L., La génétique : Conférences données aux membres de la Société royale Linnéenne, en mars 1913, Sociéte Royale Linnéenne de Bruxelles, Brussel, 1913 , 35 p.[Bib jardin Botanique, 01/21: GEN 152]
  • Société Royale Linnéenne et de Flore : Discours prononcés lors du centenaire de la Société Royale Linnéenne, 16-17-18 mai 1936, Brussel, 1937, 51 p. : fotos [Bib Jardin Botanique 01/17: INS 516]

• Over de Société de flore
  • Jaarrapporten 1874 en 1877

• OVer de tentoonstellingen van beide Sociétés:
  • Exposition de 1860 in: Journal d'horticulture pratique de la Belgique, d. 4 (1860), 253-256 en 284.
  • Ville d'Ostende: Exposition générale des produits de l'horticulture ... dans les Salles et Jardins du Skating-Ring d'Ostende les 12, 13, 14, 15 et 16 août 1883. = Catalogue des envois et résultat des concours organisés par la Société Royale de Flore, Brussel, 1883, 56 p. [Bib Jardin Botanique : 01/43: PRO 93]
  • Expositions 60-79 (1852-1862) ; II. Expositions 80-90 (1862-1867) ; III. Expositions 91-100 (1868-1876) ; IV. Expositions 101-106 (1878-1886) . 4 vol., Brussel, 1852-1886 [Biblio. Jardin botanique 01/43: PRO 160]
  • Cinquante-huitième Exposition publique mars 1851; Rapports sur l'Exposition Internationale d'Horticulture ... à Bruxelles le 30 avril 1876, 2 vol., Brussel, 1851-1877 [Bib Jardin botanique 01/43: PRO 159 ]
  • Société Royale de flore [de Bruxelles]. Société Royale Linnéenne de Bruxelles : Exposition de Chrysanthèmes ... de 1889, 1890, 1893; Exposition Internationale de Pomologie, de Floriculture et de Tableaux de Fleurs de 1891; Exposition Générale [des Produits] d'Horticulture, de la Pomologie, de la Culture Maraîchère et de collections Botaniques 1892, 1895, 1900, 1902, 14 vol., Brussel, 1889-1902 [01/43: PRO 162]
  • "Société Royale de flore [de Bruxelles]. Société Royale Linnéenne de Bruxelles", in: Expositions d'horticulture et d'apiculture : Programmes des concours et Catalogue de 1888 ; L'Exposition de septembre 1895 : Réponse au compte-rendu par Charles de Bosschere ; Exposition d'art floral de 1905, 1906, 1907, 1911, 1912, 1914, 1922, 22 vol., Brussel, 1888-1922 [Bib Jardin Botanique : 01/43: PRO 161]
  • Meeting Horticole [Bib. du Jardin Botanique nr 02/39/48/10, vol. 1907, 1909, 1913, 1920-22]
  • Exposition Nationale d'Horticulture dénommée Féerie Florale organisée les 3, 4, 5, 6 et 7 Mai 1952 dans les Locaux du Jardin Botanique de l'Etat à Bruxelles à l'Occasion du 50e Anniversaire de la Fondation de la Fédération Royale des Sociétés Horticoles de Belgique sous le haut Patronage de S. M. le Roi. Société Royale Linnéenne, Brussel, 1952 [Bib Jardin botanique 01/17: INS 1069]

• Over de statuten:
  • Société Royale de Flore sous le haut patronage de S.M. le Roi des Belges établie à Bruxelles au Jardin Botanique de l'Etat, fondée antérieurement à 1650: Statuts, Brussel, 11 p. [Bib Jardin botanique : 01/17: INS 1108]
  • Société Royale de Flore sous le haut patronage de S.M. le Roi des Belges établie à Bruxelles au Jardin Botanique de l'Etat, fondée antérieurement à 1650: Rapport sur les travaux de la "Société royale de Flore" en 1905 Statuts, Brussel, 1905, 11 p.[Bib Jardin botanique : 01/17: INS 1107]
  • Société Royale Linnéenne de Bruxelles, érigée le premier mars 1835 : Statuts révisés et adoptés en Assemblée Générale le 9 mai 1858, Brussel, F. Parent, 1859, 23 p. [Bib. Jardin Botanique: 01/17: INS 220]
  • Société Royale Linnéenne de Bruxelles, érigée le premier mars 1835 : Statuts révisés et adoptés en Assemblée Générale le 4 décembre 1864, Brussel, F. Parent, 1865, 14 p. [Bib. Jardin Botanique: 01/17: INS 220]
  • Société Royale Linnéenne de Bruxelles, érigée le premier mars 1835 : Statuts révisés et adoptés en Assemblée Générale en 1896, Brussel, F. Parent, 1896. [Bib. Jardin Botanique: 01/17: INS 220]

Bibliografie

• MULLER, Felix, "Rapport sur les travaux de la Société", in: Bulletin de la Fédération des Sociétés d'Horticulture de Belgique, (1861), 130-132.
• Notice publiée à l'occasion du 100me anniversaire de la réorganisation de la Société fondée en 1636, Brussel, 1922, 2 p.

• DIAGRE-VANDERPELEN, Denis, Le jardin botanique de Bruxelles (1826-1912), 2006 ( Faculté de Philosophie et Lettres).
• BALIS, J., WITTE, E. en TOURNAY, R., "Le premier Jardin Botanique de Bruxelles", in: Histoire des jardins botaniques de Bruxelles, Brussel: Crédit Communal de Belgique, 1970, 1-6. [KBR B.D. 9.923 / 4 ]
• Bulletin de la Fédération des Sociétés d'Horticulture de Belgique, Gent, 1860-1861, 108-123 en 124-133. (KBR II 95891 A ]
• "Rapport de M. N. Doumet-Adanson sur l'exposition horticole de la Société royale de Flore, ouverte à Bruxelles le 19 juillet [1873]", in: Bulletin de la Sociétyé Botanique de France, d. 2, [1874], cvi.
• STEENEBRUGGEN G., "La Société Royale Linnéenne et de Flore de Bruxelles. 1660-1990. Une Bruxelloise d'un âge respectable", in:Brabant tourisme, september 1990, 38-43. ([KBR BD 9.415]

Afbeeldingen en foto's

• Diploma van Charles Liedts als erelid van de Société Royale de Flore
• Zie het artikel van G. STEENEBRUGGEN voor verscheidene illustraties.
• over de medailles van 1874.