Van Biesbroeck, Georges Achilles (1880-1974)

EnglishNederlandsfrançais

FR

Astronoom, voornamelijk werkzaam in de USA, geboren te Gent op 21 januari 1880 en overleden te Tuscon (USA) op 23 februari 1974.

Biografie

Georges Achilles Van Biesbroeck studeerde in 1902 af als burgerlijk bouwkundig ingenieur aan de Universiteit van Gent. Zijn werkelijke interesse lag echter in de astronomie. Na enkele maanden als vrijwilliger aan de Koninklijke Sterrenwacht aan de slag te zijn geweest, studeerde hij nog een jaar mathematische sterrenkunde aan de Universiteit van Gent.

Na afronding van zijn studies in Gent voerde Van Biesbroeck in 1905 observaties uit in de observatoria van Ukkel, Heidelberg en Potsdam. Tijdens deze periode was hij officieel verbonden aan het departement Bruggen en Wegen in Brussel. In 1908 nam Van Biesbroeck ontslag als ingenieur aan het departement Bruggen en Wegen. Een jaar later werd hij tot assistent-astronoom aan de Koninklijke Sterrenwacht benoemd. Hier observeerde hij door middel van de 38 cm lenzenkijker, toen de grootste telescoop in België, dubbelsterren en veranderlijke sterren. Dankzij zijn toenemende bekendheid werd hem in 1915 een positie aan de Yerkes Sterrenwacht in Chicago aangeboden. Deze beschikte over de grootste refractor ter wereld, voorzien van een 102 cm objectieflens. Van Biesbroeck en zijn gezin emigreerden bijgevolg in 1915 naar Amerika. In 1922 verkregen de leden van het gezin het Amerikaanse staatsburgerschap. Van Biesbroeck bouwde aan de Yerkessterrenwacht van de Universiteit van Chicago een carrière uit als waarnemer van planeten en asteroïden. Hij was nauw betrokken bij de oprichting van de International Astronomical Union.

Op 1 juli 1945 werd hij toegelaten tot het emeritaat. Bevrijd van zijn officiële en administratieve taken, wijdde hij zich voortaan voltijds aan zijn observaties. In dat kader ondernam hij ook verschillende expedities. In 1947 trok Van Biesbroeck naar Brazilië om de reflectie van sterren tijdens de zonsverduistering te bestuderen. Van 1949 tot 1950 ondernam hij voor de Belgische regering een zes maanden durende observatiereis door de Congo-regio. In 1952 reisde hij naar Kartoum in Soedan om daar een telescoop op te stellen die de relativiteitistheorie van Einstein moest bevestigen. Hij wilde dit doen door de veranderingen in de posities van de sterren rond de zon tijdens een totale eclips te observeren. Zijn observaties en metingen waren in overeenkomst met Einsteins voorspellingen. Zijn reis naar Soedan was het onderwerp van een artikel in Time Magazine. Hij verliet het Yerkes Observatory pas in 1963 toen hij nog een nieuwe opdracht aanvaardde bij Gerard Kuiper aan het Lunar and Planetary Laboratory van de Universiteit van Arizona in Tucson. Aan deze opdracht bleef hij verder werken tot enkele maanden voor zijn overlijden.

Van Biesbroeck overleed op 23 februari 1974 in Tuscon in Texas.
Sinds 1979 wordt de George Van Biesbroeck Prijs uitgereikt aan wetenschappers met uitzonderlijke carrières in de astronomie. Sinds 1997 wordt de prijs uitgereikt door de American Astronomical Society.

Werken

Tijdens zijn verblijf in Ukkel, Heidelberg en Potsdam voerde Van Biesbroeck voornamelijk observaties van variabele sterren, dubbelsterren en kometen uit, die hij publiceerde in het tijdschrift Astronomische Nachrichten. Zijn ervaring als ingenieur kwam van pas bij het bepalen van de geografische coördinaten van het McDonald Observatorium in 1933 en het Catalina Station of the Lunar and Planetary Laboratory in 1963.
Aan de Yerkessterrenwacht was Van Biesbroeck waarnemer van dubbelsterren, planetoïden, novae en kometen. HHij bepaalde de baan van Nereïde, een maan van Neptunus en ontdekte de komeet 1954 IV (periode: 12 jaar en 5 maanden).
Hij bewerkte en publiceerde heel wat van de gegevens die Edward Emerson Barnard (1857-1923) bij zijn dood ongepubliceerd had nagelaten. Zo bewerkte hij de gegevens van Barnards observaties van Jupiters 5de maan. Zijn eigen observaties publiceerde hij onder meer in de Publications of the Yerkes Observatory.
Hij bleef actief publiceren na zijn emeritaat en schreef in deze periode nog dertig publicaties. In 1961 publiceerde hij een sterrencatalogus, waarin hij zijn observaties en ontdekkingen noteerde. Hij ontdekte vele nieuwe dubbelsterren, 11 nieuwe planetoïden en 3 kometen. In 1940 gaf hij zijn naam aan een zeer zwakke rode dwerg in het sterrenbeeld Aquila, deze was toen de intrinsiek zwakste ster ooit gevonden. Ook na zijn overlijden verschenen nog enkele jaren nieuwe papers ingediend bij wetenschappelijke tijdschriften.
Er zijn een planetoïde, een inslagkrater op de maan, een berg bij de McDonald Observatory in Fort Davis, Texas en een ster naar hem genoemd.
Van Biesbroeck ontving verschillende prijzen: de gouden medaille van de Royal Danish Society of Sciences in 1910, de Donohe Comet Medal van de Astronomical Society of the Pacific in 1926, de Burr Prize van de National Geographic Society in 1952, de prijs Valzer van de l'Académie des Sciences en in 1957 de James Craig Watson Medal.

Publicaties

• (met A. Tiberghien), Etudes sur les notes astronomiques contenues dans les Adversaria d'Ole Roemer, Kopenhagen (1913), 112 p.
• "Etudes sur les étoiles variables", In:Annales de l’Observatoire royal de Belgique. Annales astronomiques. Nouvelle série, vol 13, Brussel: Hayez, 1913, 164 p.
  

Bibliografie

• Hardie, R.H.,"Georges van Biesbroeck, 1880-1974", in: Journal of the Royal Astronomical Society of Canada, 68 (1974) p. 202-204.
• Houziaux, L., "De sterrenkunde", In: Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel: Dexia, 2001, vol. 2, p.151.
• Vandenbruaene, Jan, Astronomische gids voor België, Academic and Scientific Publisher, p. 76-77; 221.
• Muller, P. & Baize, P., "G. A. van Biesbroeck (1880 - 1974)", In: L'Astronomie, 88 (1974) p. 305 - 308.