Difference between revisions of "Gilbert, Charles (1820-1892)"

Latest revision as of 08:36, 20 December 2017

Tuinbouwkundige, botanist en pomoloog, geboren op 12 mei 1820 in Antwerpen en gestorven op 25 mei 1892.

Biografie

Charles Gilbert stamde uit een bekend geslacht.^[1] Voorbestemd voor een koopmansloopbaan leerde hij meerdere talen. Zijn oudere broer Joannes Carolus Petrus was fabrikant in wasdoek. Een oom was schepen. Na het overlijden van zijn moeder in 1843 erfde Gilbert het Bleyckhof te Oelegem, voormalige blekerij en buitenverblijf, sinds generaties in handen van de Antwerpse familie Gilbert.^[2] De erfenis maakte dat hij kon afstand nemen van de zakenwereld en gaan rentenieren. Op deze manier was voor Gilbert de weg vrij om zich volledig over te geven aan zijn passie: de tuinbouw.

Om een beter doorzicht over de plant als organisme te krijgen, zette Gilbert zich ook aan de studie van de plantkunde. Hij bleek genoeg onderlegd om in 1862, als lid van de Société de botanique de Belgique te worden aanvaard. Deze vereniging was in datzelfde jaar opgericht door de Brusselse student Karl Grün, en de leraar plantkunde van de Rijkslandbouwschool te Vilvoorde Alfred Wesmael, en telde heel wat universitair gediplomeerden en auteurs van botanische geschriften. Gilbert werd later ook bestuurder van de vereniging.^[3]

Gilbert was erg actief in het milieu van tuinbouw- en plantkundige genootschappen. Zo ontstond in mei 1864 de Société de pomologie d'Anvers of Maatschappij van Fruitkunde van Antwerpen uit zijn initiatief om de Parijse professor fruitteelt Eugène Forney als gastspreker naar Antwerpen te halen voor een voordrachtreeks over pomologie. Vanaf 1865 hield de Société de pomologie d'Anvers, onder voorzitterschap van Gilbert, geregeld fruittentoonstellingen in het prachtige lokaal van de Société Royale d'harmonie d'Anvers waarvan Gilbert eveneens bestuurder was.^[4] De tuinbouwkundige Frédéric Burvenich noemde Gilbert de 'voorname drijfveer' van het genootschap, 'zoowel door zijne fruitkundige kennissen als door zijn oprecht, loyaal en onafhankelijk karacter, dat den goeden bestierder kenteekent, en door zijne groote verkleefdheid aan de zaak der fruitboomteelt'.^[5] Ook het eerste bulletin van de Société royale linnéene de Bruxelles in 1872 vermeldt de energieke Antwerpenaar als effectief lid.^[6]

In 1888 was Gilbert bovendien beheerder van de Société royale d’horticulture d’Anvers.^[7] Ook de Boomteeltkundige kring van België telde vanaf haar oprichting in 1865 Gilbert onder haar leden (als beschermend lid). Het was op voordracht van stichter Edouard Pynaert dat Gilbert tot de kring toetrad. In 1871 werd een Antwerpsche Afdeeling gesticht. Gilbert werd door de Antwerpse leden tot voorzitter verkozen.^[8] In zijn uiterst korte aanvaardingsspeech stelde hij dat hij zich 'de boomteelt en de fruitkunde tot geliefkoosde vakken [had] gemaakt' en de 'praktische studien en vergelijkende waarnemingen [had] gedaan in aanzien der behoeften en plantingsvoorwaarden onzer provincie.' Hij drukte tot slot de hoop uit dat hij met deze proefondervindelijke experimenten de Afdeling nut zou kunnen bewijzen. 'Het is met dit gedacht dat ik de voorzitterschap heb aangenomen.'.^[9]

Gilbert rust op het Sint-Fredegandus kerkhof van Deurne.^[10]

Publicaties

Naar aanleiding van de internationale tentoonstelling in 1869 in Doornik besloot Gilbert om alle van Belgische kwekers afstammende fruitsoorten te verzamelen, beschrijven en van verklarende en kritische opmerkingen te voorzien. In 1873 schreef de Société royale linnéene de Bruxelles een wedstrijd uit voor de historiek van de Belgische pomologie. Gilbert legde zijn informatie voor aan de jury en werd bekroond met een gouden medaille.^[11] Zijn werk Les Fruits Belges werd in 1874 gepubliceerd. Na doorname van Belgische en Franse catalogi, reisde hij in 1875 door Duitsland en Oostenrijk op zoek naar ontbrekende variëteiten. Hij raadpleegde ook de Verenigde Staten. In 1877 vroeg hij hulp aan de leden van de Société Linnéenne, met de lijst van wat hij nog zocht.^[12]

Gilbert was lid van de organisatiecommissie van de Nationale tentoonstelling 1880, en publiceerde hiervoor in 1878 een Naamlijst der Belgische Fruiten.

In 1879 was Gilbert erin geslaagd, op enkele uitzonderingen na, jonge boompjes van alle in Belgie gekweekte soorten aan te planten. De verzameling bestond uit ca 2000 peren en 600 appels, pruimen, perziken, enz. De winters 1879/80 en 80/81 vernielden echter bijna alles.

Op de nationale tentoonstelling van 1880 ontving Gilbert een gouden medaille voor zijn Album Pomologique, originele kleurenafbeeldingen en beschrijvingen van ca. 500 peren- en 100 appelsoorten. Deze unieke gegevens werden spijtig genoeg nooit gepubliceerd.

Bibliografie

• Verlinden, Roger, "Charles Gilbert, gepassioneerd kenner van de Belgische Pomologie", in:Pomologia, (2017), nr. 4, 202-205.
• Verlinden, Roger, Onze pomologen uit de 19de eeuw, 2014. ISBN: 9789090285986.
• Lucas, E., "Charles Gilbert Präsident der Pomologische Gesellschaft in Antwerpen", in: Pomologische Monatshefte, (1881), 321.

Noten

1. ↑ P.J. van Loon, Genealogie de la famille Gilbert, Antwerpen 1888. Dit boekje kan worden geraadpleegd in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience.
2. ↑ "Linnenblekerij Bleyckhof", op: Inventaris Onroerend Erfgoed, geraadpleegd op 30/03/2017.
3. ↑ "Liste des membres de la Société. Membres effectifs", in: Bulletins de la Société royale de botanique de Belgique,1 (1862), III.
4. ↑ "Feestzaal Harmonie", op: Inventaris Onroerend Erfgoed, geraadpleegd op 31/03/2017.
5. ↑ Frédérich Burvenich, "Antwerpsche afdeeling van den Boomteeltkundigen kring van België" , in: Tijdschrift over boomteeltkunde, bloementeelt en moeshovenierderij, orgaan van den Boomteeltkundigen kring van België in 1864 ingesteld, (1871), 129.
6. ↑ Bulletin de la Société royale linnéene de Bruxelles, 1 (1872), 90.
7. ↑ Sessional Papers of the Parliament of the Dominion of Canada, 858.
8. ↑ Frédérich Burvenich, "Antwerpsche afdeeling van den Boomteeltkundigen kring van België" , in: Tijdschrift over boomteeltkunde, bloementeelt en moeshovenierderij, orgaan van den Boomteeltkundigen kring van België in 1864 ingesteld, (1871), 129-134.
9. ↑ Geciteerd in Frédérich Burvenich, "Antwerpsche afdeeling van den Boomteeltkundigen kring van België" , in: Tijdschrift over boomteeltkunde, bloementeelt en moeshovenierderij, orgaan van den Boomteeltkundigen kring van België in 1864 ingesteld, (1871), 131.
10. ↑ "Carolus Gilbert", op: www.schoonselhof.be, geraadpleegd op 31/03/2017.
11. ↑ "Questions mises au concours", in: Bulletin de la Société royale linnéenne de Bruxelles, 2 (1873), 1; Idem, 64 en Idem, 85 (met speech Gilbert).
12. ↑ Gilbert, "Correspondance", in: Bulletin de la Société royale linnéenne de Bruxelles, 5, (1876), 141.