Difference between revisions of "Marum, Martin Van (1750-1837)"

Revision as of 09:55, 11 August 2010

Natuurkundige, chemicus, arts en botanist, geboren op 20 maart 1750 te Delft en overleden te Haarlem op 26 december 1837.

Biografie

Martin van Marum werd geboren op 20 maart 1750 te Delft^[1]. Zijn ouders waren Cornélia van Oudheusen en Petrus van Marum, beiden afkomstig uit Groningen.
Van Marum bezocht de lagere school in Delft en ging vervolgens naar de Latijnse school. In 1764 was hij ingeschreven aan de Universiteit van Groningen als student filosofie.^[2]. Hij studeerde geneeskunde aan de Academie van Groningen, waar hij de cursussen van Petrus Camper (1722-1789) volgde. Prins Willem V was op 7 augustus 1773 aanwezig wanneer Van Marum doctor in de filosofie werd. Op 20 augustus van hetzelfde jaar promoveerde hij tot doctor in de geneeskunde na de presentatie van zijn proefschrift Quousque motus fluidorum et caeterae quaedam animalium et plantarum functiones consentiunt.
Tussen 1776 en 1780 was hij als arts werkzaam in Haarlem. In 1777 ontving werd hij stadslector in de fysica en de wiskunde. Op 2 juni gaf hij zijn inaugurale les over het nut van de fysica in het algemeen en van de geneeskunde in het bijzonder.
Op 20 mei 1776 werd hij lid van de Hollandsche Maatschappij van Wetenschappen en op 21 mei van het volgende jaar directeur van het rariteitenkabinet van deze instelling. Dit kabinet werd door hem verder verrijkt en dankzij een gift van Pieter Teyler van der Hulst kon de collectie in een speciaal daartoe aangepast lokaal worden geplaatst.^[3]. In 1779 werd hij lid van Teylers Tweede Genootschap ^[4] en in 1784 directeur van het natuurhistorisch museum verbonden aan dit genootschap. In 1792 kocht hij het eerste fossiel dat werd tentoongesteld, een Mosasaurus, dat rond dezelfde periode ontdekt was in de buurt van Maastricht^[5].
In 1802 kocht hij het fossiel de HOMO DILUVII TESTI van Scheuchzer. Hij verwierf eveneens diverse mineralen en kristallen. Hij was verantwoordelijk voor de bibliotheek waarvan de collecties door hem werden verrijkt. In 1826 publiceerde hij de catalogus.
In 1785 ging hij naar Parijs waar hij Lavoisier, Monge en Berthollet ontmoette. In 1794 werd hij secretaris van de Hollandsche maatschappij van Wetenschappen van Haarlem. Bij de oprichting van het Koninklijk Nederlands Instituut in 1808 werd hij hiervan het eerste lid. Hij bleef zeer actief in dit instituut.
In 1815 was hij lid van een commissie voor de ontwikkeling van het hoger onderwijs.
Hij werd opgenomen in de Orde van de Nederlandse Leeuw^[6]
Hij werd benoemd tot lid van de Académie royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles via het Koninklijk besluit van 3 juli 1816. Sinds 1773 was hij lid van het wetenschappelijk genootschap in Utrecht^[7].
In 1798 werd hij lid van de Royal Society. Hij overleed in Haarlem op 87-jarige leeftijd op 26 december 1837.

Werken

In 1778 gaf hij een werk uit over 'gephlogisteerde en gedephlogisteerde luchten'. Dit werk werd bekroond door het Teyler genootschap.
Immiddels directeur van het genootschap, liet hij in 1784 volgens zijn eigen ontwerp een elektrisch toestel bouwen die het mogelijk maakte om verschillende experimenten uit te voeren onder andere over de fusie van metalen. ^[8]
MARUM, Martin van, "Berigt en proefnemingen, wegens de nieuw uitgevondene electrizeer-machine", in Vaderlandsche letteroefeningen, 1776.</ref>
Over het toestel van Van Marum, zie "Machine de Van Marum", in JAMIN, Jules, Cours de physique de l'École polytechnique, vol. 2, Parijs: Mallet-Bachelier, 1863, p. 419-421.</ref>
Van Marum was in de Nederlanden een van de promotoren van nieuwe theorieën in de chemie. In 1787 publiceerde hij Schets der leere van Lavoisier, het werd verschillende malen heruitgegeven.^[9] Hij creeërde op zijn kosten een tuin bestaande uit serres en een orangerie waarin hij zowel inheemse als exotische planten cultiveerde. Hij deed onderzoek naar turf om daarmee een vijver in zijn tuin te kunnen creeëren.^[10] In 1793 publiceerde hij een rapport over een nieuwe methode waarbij gebruik gemaakt werd van zuurstof om drenkelingen te redden.

Publicaties

• Vervolg van proefnemingen ter bevestiging, dat de uitwerkzels der voorby snellende kogelen niet van enen electriken aart zyn. Door Martinus van Marum, A.L.M. Phil. & Med. Doct., in Vaderlandsche letteroefeningen, 1776.
• Berigt en proefnemingen, wegens de nieuw uitgevondene electrizeer-machine. Door Martinus van Marum.A.L.M. Philos. en Med. Doct., Philosophiae et Matheseos Lector, en Lid van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen te Haarlem, in Vaderlandsche letteroefeningen, 1776
• Verhandeling over het Electrizeeren, door M. van Marum. A.L.M. Phil. et Med. Doctor. Te Groningen, voor Rekening van Yntema en Tieboel, te Amsterdam 1776, in Vaderlandsche letteroefeningen, 1776.
• Verhandeling over het elektriseeren, Groningen, 1777
• Intree-rede over het nut der Natuurkunde in 't algemeen, en voor de Geneeskonst in 't byzonder, door M. v. Marum, A.L.M. Ph. en Med. Dr. als Lector in de Wysbegeerte en Wiskunde te Haarlem opentlyk uitgesproken, op den 2 Juny 1777, Haarlem: J. Bosch, in Vaderlandsche letteroefeningen, 1777.
• Description d'une très grande machine électrique, placée dans le Museum de Teyler à Haarlem, et des expériences faites au moyen de cette machine = Beschryving eener ongemeen groote electrizeer-machine, geplaatst in Teyler's Museum te Haarlem, en van de proefneemingen met dezelve in 't werk gesteld, Haarlem : J. Enschedé, 1785. beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek: [1]
• Schets der leere van Lavoisier, in Verhandelingen Teylers Tweede Genootschap, vol. 4, 1787, p. 235-266.
• Proefneming met Teylers electriseemachine, Haarlem, 1790.
• Beantwoording der aanmerkingen van B. Tersier, betreffende het gebruik van zuivere lucht in het warme bad, ter redding van drenkelingen, Haarlem, 1793.
• Bedenkingen en proefneemingen tot verbetering der middelen ter redding van drenkelingen, Haarlem : A. Loosjes, 1793. beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek: [2]
• Beschrijving van chemische werktuigen behoorende aan Teylers stichting, Haarlem, 1798.
• Description de quelques appareils chimiques nouveaux ou perfectionnés de la Fondation Teylerienne: et des expériences faites avec ces appareils, Haarlem: J.J. Beets, 1798.
• Verhandelingen, uitgegeeven door Teyler's Tweede Genootschap. Tiende Stuk; bevattende de Beschryving van eenige nieuwe of verbeterde Chemische Werktuigen, behoorende aan Teyler's Stichting, en van Proefneemingen met dezelve in 't werk gesteld, door Martinus van Marum; in 't Fransch en Nederduitsch. Met Afbeel. dingen. Te Haarlem, by J.J. Beets, 1798. In 't geheel, behalven het Voorwerk, in Vaderlandsche letteroefeningen, 1798.
• Hydrostatische Verhandeling, behelzende Aanmerkingen op de Stelling: Vloeistoffen wegen in gelijksoortige Vloeistoffen. Met een Voorberigt, ter beantwoording van de Aanmerkingen, vervat in een Brief van den Heer M. van Marum. Door G. Hesselink. Te Amsterdam, bij J.W. IJntema en Comp. 1807, in Vaderlandsche letteroefeningen, 1807.
• Sur la théorie de Franklin suivant lequel les phénomènes électriques sont expliqués par un seul fluide, Haarlem : [s.n.], [1819]. Beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek: [3].

Bibliografie

• BERKEL, K. van, III "Wetenschap in dienst van de Verlichting (1700-1795)", in In het voetspoor van Stevin, 1985
• BLOK, P.J., MOLHUYSEN, P.C., "Marum, Martinus van", in Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek, vol. 10, 1937.
• BOSSCHA, Johannes, La correspondance de A. Volta et M van Marum, Leiden : Sijthoff, 1905. Beschikbaar in de Koninklijk Bibliotheek: [4]
• FORBES, R. J., LEFEBRE, E., DE BRUIJN, Martinus Van Marum, life and work, Haarlem, Leiden, 1969-1976.
• HOSSELET, L.M.L.F., Martinus van Marum, Scientist in a Revolutionary Time, Eindhoven, 1988.
• "Marum (Martin van)", in Galerie historique des contemporains, ou Nouvelle biographie dans laquelle se trouvent réunis les hommes morts ou vivans, de toutes les nations, qui se sont fait remarquer à la fin du XVIIIe siècle et au commencement du XIXe, par leurs écrits, leurs talens, leurs vertus ou leurs crimes, vol. 7, Bergen: Le Roux, libraire, 1827, p. 9.
• "Machine de Van Marum", in GANOT, Adolphe, Traité élémentaire de physique expérimentale et appliquée et de météorologie: suivi d'un recueil de 100 problèmes avec solutions, Parijs: Chez l’auteur-éditeur, 1866, p. 616-617.
• "Machine de Van Marum", in JAMIN, Jules, Cours de physique de l'École polytechnique, vol. 2, Parijs: Mallet-Bachelier, 1863, p. 419-421.
• "Marum, Martinus van" op de website van het Tyler Museum geconsulteerd op le 7/12/2009 om 15u30.
• "Martinus van Marum 1750-1837", op de website van dbnl.
• Ad. QUETELET, "Notice sur Martin van Marum", in Annuaire de l’Académie royale de Bruxelles, Brussel: M. Hayer, 1840.
• TIMBS, John, "Dr Martin van Marum", in The Year-book of facts in science and art, Londen: Simpkin, Marshall, and Co., 1839, p. 280.
• SNELDERS, H.A.M., "Martinus van Marum 1750-1837", in Van Stevin tot Lorentz, 1990.
• VAN DER AA, A.J. , "Dr. Martinus van Marum", in Biographisch woordenboek der Nederlanden, vol. 12, 1ste deel, 1869.
• WIECHMANN, A. et PALM, L.C. (red.), Een elektriserend geleerde. Martinus van Marum 1750-1837, Haarlem: Joh. Enschedé en Zonen, 1987.

Nota’s

1. ↑ SNELDERS, H.A.M., "Martinus van Marum 1750-1837", in Van Stevin tot Lorentz, 1990.
2. ↑ WIECHMANN, A. en PALM, L.C. (red.), Een elektriserend geleerde. Martinus van Marum 1750-1837, Haarlem: Joh. Enschedé en Zonen, 1987, p.12
3. ↑ WIECHMANN, A. et PALM, L.C. (red.), Een elektriserend geleerde. Martinus van Marum 1750-1837, Haarlem: Joh. Enschedé en Zonen, 1987, p.17
4. ↑ Teylers Tweede Genootschap op de website van scholarly societies
5. ↑ "Notice sur le Maashagedis" op de website van Teylers Museum geconsulteerd op 8/12/2009
6. ↑ "Marum (Martin van)", in Galerie historique des contemporains, ou Nouvelle biographie dans laquelle se trouvent réunis les hommes morts ou vivans, de toutes les nations, qui se sont fait remarquer à la fin du XVIIIe siècle et au commencement du XIXe, par leurs écrits, leurs talens, leurs vertus ou leurs crimes, vol. 7, Bergen: Le Roux, libraire, 1827, p. 9.
7. ↑ Huidige naam: Provinciaal Utrechts Genootschap van Kunsten en Wetenschappen, zie Presentatie op Scholarly-societies, geconsulteerd op 7/12/2009 om 14u30.
8. ↑ Ad. QUETELET, "Notice sur Martin van Marum", in Annuaire de l’Académie royale de Bruxelles, Brussel: M. Hayez, 1840, p. 7.
9. ↑ MARUM, Martin van, Schets der leere van Lavoisier, in Verhandelingen Teylers Tweede Genootschap, vol. 4, 1787, p. 235-266.
10. ↑ "Tourbe", in Dictionaire de Chimie, vol. 4, Parijs: Klosermann, 1811, p. 447.