Quetelet, Lambert-Adolphe-Jacques (1796-1874)

From Bestor_NL
Jump to: navigation, search
L.A.J. Quetelet (1796-1874)

Wiskundige, statisticus en meteoroloog, geboren op 22 febuari 1796 in Gent en overleden op 17 februari 1874 in Brussel.

Biografie

De jonge Adolphe Quetelet startte zijn schoolparcours aan een Frans Lyceum in Gent. Hij sloot er vriendschap met zijn klasgenoot Germinal-Pierre Dandelin (1794-1847). [1] In 1813 ging hij als leraar aan het College van Oudenaarde aan de slag.[2] Het jaar daarop keerde hij naar zijn geboortestad terug om er les te geven aan een nieuw college, opgericht ter vervanging van het Lyceum onder Frans bewind. Quetelet werd op 22 februari 1815 tot leraar wiskunde benoemd.[3] Na de oprichting van de Universiteit van Gent, startte Quetelet in 1817 op aanraden van Jean-Guillaume Garnier (1766-1840), met de opleiding wetenschappen en op 24 juli 1819 studeerde hij af als doctor in de wetenschappen.[4] In 1819 werd hij dankzij toenmalig minister Anton-Reinhard Falck tot professor benoemd. Daarnaast bekleedde hij de leerstoel elementaire wiskunde aan het Atheneum van Brussel. Hij nam contact op met verschillende belangrijke wetenschappers uit zijn tijd: Jean-Baptiste Van Mons, Charles de Nieuport en Jean Kickx. In dezelfde periode stuurde hij de publicatie De quelques propriétés nouvelles de la focale et de quelques autres courbes, naar de Académie royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles. Zijn lidmaatschap volgde op 1 februari 1820. [5] In 1822 vergezelde hij Jean Kickx op vraag van de Academie naar de grotten van Han.


In 1823 startte Quetelet met de voorbereidingen voor de oprichting van een observatorium in Brussel.[6] Minister Falck ondersteunde dit iniatief en stuurde hem naar Frankrijk, Engeland en Duitsland om buitenlandse wetenschappers te ontmoeten en geschikt materiaal te verzamelen. [7]. Quetelet onderhield contacten met onder meer de Franse astronoom Alexis Bouvard, de wetenschappers Pierre-Simon Laplace en Joseph Fourier. Hij werkte ook mee aan de Revue encyclopédique.[8] In 1826 participeerde hij aan de oprichting van een opleiding wetenschappen aan het Museum voor Wetenschappen en Letteren .[9] In 1827 doceerde hij de cursussen astronomie, wetenschapsgeschiedenis en anatomie. In 1824 werd hij belast met het doceren van de cursus hogere wiskunde aan het Atheneum van Brussel. Hij had als leerlingen Guillaume Nerenburger, Pierre Verhulst, Jules Kindt, Joseph Plateau, Charles Morren en Constantin Wesmael.[10] Als literatuurliefhebber werd Quetelet lid van de Société de Littérature en schreef hij samen met Dandelin toneelstukken, gedichten, fabels en liefdesverhalen. In 1816 schreven de twee samen een toneelstuk dat tweemaal werd opgevoerd. [11] Op 20 september 1825 trouwde hij met de nicht van Van Mons (1765-1842), Cécile-Virginie Curtet. In hetzelfde jaar stichtte hij met Garnier de Correspondance mathématique et physique.[12]


In 1826 werden de inleidende stappen genomen voor de oprichting van het Observatorium van Brussel. Het jaar daarop vertrok Quetelet naar Engeland (Londen, Greenwich, Oxford, Cambridge en Edinburgh) om geschikt materiaal te vinden en om de contacten met verschillende wetenschappers te vernieuwen. Bij zijn terugkeer presenteerde hij aan de Academie twee experimenten waaraan hij had meegewerkt: een eerste draaide rond de rotatiebeweging van een lens die naar beneden gaat langs een hellend vlak, terwijl het tweede experiment enkele bijzondere effecten demonstreerde die afhankelijk waren van de vaste assen van rotatie bij verschillende vormen.[13] In 1827 na zijn statistisch onderzoek, presenteerde Quetelet een volledige bevolkingstelling besteld in 1828 voor de eerste januari 1830.[14]


In 1828 werd Quetelet benoemd tot directeur van het Observatorium van Brussel, dat op dat moment in volle opbouw was.[15] Hij nam ontslag als docent om zich aan het wetenschappelijk onderzoek te wijden. Vanaf september startte hij met de eerste observaties van magnetisme in de tuin van het observatorium.[16] In 1829 reisde hij naar Amsterdam, Hamburg, Bremen, Berlijn, Dresden, Leipzig, Weimar, Göttingen, Heidelberg, Mannheim, Bonn, Keulen en Maastricht om zijn experimenten te reproduceren. Het jaar daarop reisde hij naar Parijs, Genève, Milaan, Genua, Florence, Rome, Napels, Bologna, Venetië, Munchen en Frankfurt.[17] De revolutie van 1830 vertraagde de opbouw van het Observatorium. Quetelet richtte zich daarom op de studie van de statistiek. In 1831 zetelde hij in een commissie voor de reorganisatie van het onderwijs in België en in de commissie van het Musée de l’industrie. In 1832 opende het observatorium zijn deuren. Quetelet organiseerde de observaties die effectief startten in 1833. Hij creërde de Annuaire de l’Observatoire en de Annales de l’Observatoire die de fora werden van de studies en observaties van de medewerkers.[18] Omwille van zijn statuut als staatsambtenaar, weigerde hij in 1834 om les te gaan geven aan de Université libre de Bruxelles.


In hetzelfde jaar werd hij verkozen tot vaste secretaris van de Academie. Hij zorgde voor de eerste uitgaves van de Annuaires de l’Académie. Hij engageerde zich ook om de Academie te hervormen en te reorganiseren, zodat deze beter zou zijn afgestemd op de culturele behoeften van de tijd.[19] Het jaar 1834 was ook het jaar waarin Quetelet aan de British Association for the Advancement of Science voorstelde om een sectie statistiek op te richten. Hij stelde eveneens op vraag van deze Association een verhandeling op, "Aperçu de l’état actuel des sciences mathématiques chez les Belges". In 1835 was Quetelet bovendien één van de medestichters van de Royal Statistical Society van Groot-Brittannië.[20] In 1836 werd hij benoemd tot professor astronomie en geodesie aan de Militaire School en het jaar daarop gaf hij op vraag van Leopold I les aan de prinsen Ernst en Albert van Saksen-Coburg. In 1839 vertrok hij bovendien in naam van de regering naar Parijs en Italië waar hij de conformiteit van de maten en gewichten verifieerde door de Belgische normen te vergelijken met de Franse en Italiaanse. In 1841 werd hij benoemd tot president van de Commission centrale de Statistique. Quetelet initieerde een algemene doorlichting van de populatie, de industrie en de landbouw die elke 10 jaar wordt uitgevoerd sinds 1846.[21] In 1853 werd hij verkozen tot president van de internationale maritieme conferentie.[22] Hij was ook de iniatiefnemer en voorzitter van het eerste internationale congres van de statistiek.[23] Dit congres had 130 deelnemers met 26 verschillende nationaliteiten en het lag aan de basis van het Institut International de Statistique opgericht in 1885. In hetzelfde jaar werd Quetelet aangeduid om mee te helpen aan de bepaling van de lengtegraad tussen de observatoria van Brussel en Greenwich.


In juli 1855 kreeg Quetelet een beroerte waardoor hij verplicht was om een deel van zijn activiteiten af te stoten. Van 1857 tot 1872 was hij wel nog voorzitter van het internationaal Congres voor Statistiek.[24] Hij was ook nog gedurende verschillende jaren voorzitter van een artistieke en literaire cirkel in Brussel, en lid van een reeks wetenschappelijke genootschappen, onder meer van de American Statistical Association.[25] Hij


Werken

Wiskunde

Het onderwerp van Quetelets doctoraatsverhandeling was uitsluitend wiskundig. Het eerste deel van het werk handelde over de locatie van de centra van cirkels die raken aan twee gegeven cirkels. In het tweede gedeelte maakte hij melding van het bestaan van een focaalcurve, een kromme van de derde graad. Quetelet gaf de vergelijking en de kenmerken. Op 4 februari 1829, nog geen 10 jaar na zijn doctoraatsverhandeling, presenteerde hij een laatste wiskundige verhandeling, Démonstration et développement des principes fondamentaux de la théorie des caustiques secondaires.

Astronomie

Vanaf 1824 begon Quetelet de studie van de meteorieten.[26] In 1839 presenteerde hij aan de Academie het werk Nouveau Catalogue des principales apparatitions d'étoiles filantes, waarvan hij drie edities publiceerde. In 1836 kondigde hij in de Academie de observatie aan van een hogere frequentie van meteorieten tijdens de nacht van 10 augustus. Hij ontdekte zo de Perseïden en de periodiciteit van het verschijnen van meteorieten.
Werkzaam in het Observatorium van Brussel in 1832, observeerde Quetelet de transit van Mercurius over de zon en hij deed de eerste observaties van zonnevlekken in België.

Vulgarisatie van de wetenschap

Zijn onderwijzende functies vormden de aanleiding tot verschillende populaire werken zoals Astronomie élémentaire, Instructions populaires sur le calcul des probabilités en Astronomie populaire.
Hij speelde eveneens een belangrijke rol bij de redactie van de Encylopédie Populaire, gepubliceerd door Alexandre Jamar tussen 1850-1852. Quetelet was verantwoordelijk voor de secties wetenschap en geneeskunde. Hij schreef zelf drie volumes: Probabilités et arithmétique sociale, Astronomie en (met J. Plateau) Physique.[27]

Statistiek

Quetelet interesseerde zich voor statistiek, vooral in relatie tot de demografie. In 1827 presenteerde hij aan de Academie de Recherches sur la population, les naissances, les décès, les prisons, les dépôts de mendicité, etc., dans le royaume des Pays-Bas, en twee jaar later Recherches statistiques sur le royaume des Pays-Bas. Hij werkte o.a. samen met Ed. Smits, directeur algemene statistiek, voor de publicaties La reproduction et la mortalité de l’homme aux différents âges et sur la population de la Belgique en La statistique des tribunaux de la Belgique pendant les années 1826 à 1831.
In 1835 resumeerde hij zijn statistisch onderzoek in Sur l’homme et le développement des ses facultés, ou Essais de physique sociale vol. 1 en vol. 2. Quetelet ontwikkelde hierin de notie van de "gemiddelde mens".
In 1845 stelde hij de nota Sur l’appréciation des documents statistiques et en particulier sur l’appréciation des moyennes op.
In 1846 publiceerde hij een bewerking van de lessen die hij in 1837 gedoceerd had aan de prinsen Ernest en Albert, onder de titel Lettres à S.A.R. le duc régnant de Saxe-Cobourg et Gotha, sur la théorie des probabilités appliquée aux sciences morales et politiques. Hij ontwikkelde er zijn theorie van de gemiddelden en de normaalverdeling, en over de constante, de variabele, en de toevallige oorzaken.
In 1871 verzamelde hij alle observaties gedaan tussen 1849 en 1853 over de verhoudingen van het menselijk lichaam in Anthropométrie ou mesures des différentes facultés de l’homme.
Tussen 1859 en 1866 publiceerde hij verschillende tabellen met sterftecijfers.[28] Tussen 1860 en 1869 schreef hij verschillende overzichtswerken met betrekking tot de organisatie van de internationale statistiek.[29]

Politiek en sociologie

Het statistische onderzoek stelde verschillende politieke, filosofische en methodologische problemen aan de orde, die Quetelet uitwerkte in zijn geschriften. Dit maakte hem tot een pionier in de sociologie. In 1846 presenteerde hij het werk Sur la Statistique morale et les principes qui doivent en former la base, dat inging op het probleem van de vrije wil.
Quetelet wijdde verschillende werken aan de politieke situatie na de revoluties van 1848. Hij vervolledigde zijn onderzoek naar mens en samenleving met de publicatie van Du système social et des lois qui le régissent. Verder schreef hij nog "Fragments sur la manière dont il convient d’envisager les sciences politiques et sur l’intervention du gouvernement dans les affaires des particuliers" (Bull. ARB, XVI, p. 79-84), en een nota over "La nature des Etats constitutionnels et sur quelques principes qui en dérivent" (Bull. ARB, XV, p. 201-204).

Meteorologie

Het onderzoek van Quetelet aan het Observatorium van Brussel was meer gericht op de meteorologie dan op de astronomie.
In 1835 concentreerde het onderzoek uitgevoerd in het Observatorium zich op de studie van de getijden en de meteorologische waarnemingen van de zonnewende en de equinox.[30]
Tussen 1836 en 1838 coördineerde Quetelet de metingen met het oog op het precies vastleggen van het uur om zo de tijd in de verschillende delen van het land te kunnen uniformiseren.[31]
In 1839 organiseerde hij een serie van observaties over de bloei van planten. Het jaar daarop interesseerde hij zich in magnetisme en de temperatuur.
In 1841 startte hij met meteorologisch onderzoek en begon hij de systematische observatie (elke twee uur) van dag en nacht.
Vanaf 1842 legde hij zich toe op het wetenschappelijk onderzoek van de aarde (physique du globe) en meer bepaald de dagelijkse en jaarlijkse temperatuurschommelingen evenals de elektriciteit van de lucht en de atmosferische golven. Quetelet besefte het belang van de ontwikkeling van een algemene systematiek voor dit genre van observaties en hij wilde een uniformisatie van de methoden om de resultaten te kunnen vergeljken. In 1842 stelde hij instructies op voor niet alleen meteorologische observaties, maar ook voor het bestuderen van planetaire verschijnselen, zowel in het dieren- als het plantenrijk.[32]
In 1852 publiceerde Quetelet Sur le climat de la Belgique vol.1 en t.2, eigenlijk een herneming van verschillende werken en nota’s over meteorologische waarnemingen. In 1861 becommentarieerde en vatte hij zijn werk samen in Sur la physique du globe. In 1867 publiceerde hij La météorologie de la Belgique comparée à celle du globe. Hierin hernam hij zijn vorige publicaties en legde hij de nadruk op de warmte, de luchtdruk, de winden, de vochtigheid, de neerslag, de elektriciteit en lichtgevende fenomenen.

Wetenschapsgeschiedenis

Vanaf 1825 publiceerde Quetelet in Correspondance mathématique et physique historische nota’s over Gregorius van St-Vincent en Gemma Frisius.[33] In 1834 kondigde hij een reeks van notities aan over de wetenschapsgeschiedenis in België in Annales de l'Observatoire[34]. In 1845 schreef hij een hoofdstuk over Simon Stevin in Les Belges Illustres.
Quetelet schreef twee belangrijke werken over wetenschapsgeschiedenis, meer bepaald Histoire des sciences mathématiques et physiques chez les Belges en Sciences mathématiques et physiques chez les Belges du commencement du XIXe siècle. Ook schreef hij verschillende biografische notities over leden van de Academie.

Publicaties

Publicaties aan Académie royale de Bruxelles
  • Quetelet schreef ook bijdragen in het Bulletin van de Académie Royale des Sciences et des Belles-Lettres, dat hij in 1832 had opgericht. Hij schreef eveneens in de Annuaire, door hem gecreëerd in 1835.
Biografische notities


Bibliografie

  • Adolphe Quetelet, 1796-1874 : Exposition documentaire présentée à la Bibliothèque royale Albert Ier, à l'occasion du centenaire de la mort d'Adolphe Quetelet : Catalogue, Brussel : Palais des Académies, 1974.
  • Adolphe Quetelet, 1796-1874 : Hommages et contributions, Brussel : Palais des Académies, 1975
  • BEIRNE, Piers, "Adolphe Quetelet and the Origins of Positivist Criminology," American Journal of Sociology 92(1987) p. 1140–1169
  • BRIEN, P., MAILLY, Nicolas-Édouard, "L. A. J. Quetelet," in Florilège des sciences en Belgique pendant le 19e et le début du 20e, Brussel : Académie royale de Belgique, Classe des sciences, 1968, p. 43-68.
  • BRUYLANTS, Albert, "Quetelet et Van Mons", in Bulletin de la Classe des sciences de l’ Académie royale de Belgique , 5de serie, vol. 40, 1974, p. 1385-1390.
  • Cent cinquante ans de vie artistique: documents et témoignages d'académiciens membres de la Classe des beaux-arts : présentés à l'occasion du cent cinquantième anniversaire de l'indépendance de la Belgique, Brussel : Académie royale de Belgique Classe des sciences, 1980, p .312.
  • COLLARD, A., "La vie et les œuvres d’Adolphe Quetelet (1796-1874)", in Ciel et terre, vol. 44, p. 210-229.
  • O’CONNOR, J.J. ROBERTSON, E.F. Lambert Adolphe Jacques Quetelet, geconsulteerd op 4 mei 2010 om 16u34.
  • DAGNELIE, Pierre,Quetelet revisité, geconsulteerd op 28 april 2010 om 16u08.
  • DE KEYSER, Nicaise, "Discours prononcé aux funérailles d’Adolphe Quetelet," in Bulletin de l'Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique, vol. 37, 2de serie, Brussel : Hayez, 1874, p. 248.
  • DESROSIÈRES, Alain, "Adolphe Quetelet", in le courrier des statistiques, vol. 104, december 2002.
  • DROESBEKE, Jean-Jacques, "La place de l’enseignement dans la vie et l’oeuvre de Quetelet", in Journ@l Electronique d’Histoire des Probabilités et de la Statistique, vol. 1, n° 2, november 2005.
  • DUPRÉEL, E., Adolphe Quételet: pages choisies et commentées. Brussel : Office de Publicité, 1942.
  • FREUDENTHAL, Hans, "De eerste ontmoeting tussen de wiskunde en de sociale wetenschappen", in Verhandelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten. Klasse der Wetenschappen XXVIII (1966) n° 88.
  • GALLAIT, Louis, "Discours prononcé aux funérailles d’Adolphe Quetelet", in Bulletin de l'Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique, vol. 37, 2de serie, Brussel : Hayez, 1874, p. 262.
  • GALLAIT, Louis, LIAGRE, Jean-Baptiste, HOUZEAU, Jean-Charles, FAIDER, Charles, "Inauguration de la statue d’Adolphe Quetelet, Discours", in Bulletin de l'Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique, vol. 49, 2de serie, Brussel : Hayez, 1880, p. 506.
  • GODEAUX, L., "L'oeuvre mathématique de Adolphe Quetelet (1796-1874)," in Janus 60 (1973) p. 97-99.
  • GOSSART, Ernest, "Adolphe Quetelet et le prince Albert de Saxe-Cobourg (1836-1861)," in Bulletin de la Classe des Lettres et des Sciences Morales et Politiques de l'Académie royale de Belgique, 5de serie, 1911, p. 211-254.
  • ELKHADEM, Hossam, "Histoire de la Correspondance mathématique et physique d'après les lettres de Jean-Guillaume Garnier et Adolphe Quetelet," in Bulletin de la Classe des Lettres et des Sciences Morales et Politiques de l'Académie royale de Belgique, vol. 64, 1978, p. 316-366.
  • HALBWACHS, M., La théorie de l'homme moyen: essai sur Quetelet et la statistique morale, Parijs : Alcan, 1912.
  • HANKINS, F.H., Adolphe Quetelet as a statistician, New York, Columbia University, 1908.
  • JOHNSON, N.L., KOTZ, S. (ed.), Leading personalities in statistical sciences, from the seventieth century to the present, New York: Wiley: 1997.
  • JULIN, Armand, "Centenaire de la Physique sociale de Quetelet," in Bulletin de la Classe des Lettres et des Sciences Morales et Politiques de l'Académie royale de Belgique, 5de serie, 1935, p. 70-80.
  • KERVYN DE LETTENHOVE, Joseph-Constantin-Marie-Bruno, "Discours prononcé aux funérailles d’Adolphe Quetelet", in Bulletin de l'Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique, vol. 37, 2de serie, Brussel : Hayez, 1874, p. 261.
  • KOECKELENBERGH, André, "L.A.J. Quetelet, fondateur de notre Observatoire", in Ciel et Terre, vol. 90, 1977, p. 477-482.
  • LIAGRE, Jean-Baptiste, "Discours prononcé aux funérailles d’Adolphe Quetelet", in Bulletin de l'Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique, t. 37, 2de serie, Brussel : Hayez, 1874, p. 264.
  • LOTTIN, Joseph. "Le libre arbitre et les lois sociologiques d'après Quetelet", in Revue néo-scolastique de philosophie, vol. 72, 1911. pp. 479-515.
  • LOTTIN, Joseph, Quetelet statisticien et sociologue, Parijs: Alcan, 1912.
  • MAILLY, Nicolas-Édouard, "Discours prononcé aux funérailles d’Adolphe Quetelet," in Bulletin de l'Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique, vol. 37, 2de serie, Brussel : Hayez, 1874, p. 251.
  • MAILLY, Nicolas-Édouard, Essai sur la vie et les ouvrages de L.-A.-J. Quetelet, Brussel : Hayez, 1875.
  • Mémorial Adolphe Quetelet: publié à l’occasion du centième anniversaire de sa mort, Brussel : Académie royale de Belgique, Classe des sciences, 1977.
  • PORTER, Theodore M. "The Mathematics of Society: Variation and Error in Quetelet's Statistics", The British Journal for the History of Science 18 (1985) p. 51-69
  • PORTER, Théodore M., "Adolphe Quetelet, een boegbeeld van de wiskunde", in Geschiedenis van de wetenschappen in België, 1815-2000], onder leiding van Robert Halleux, vol.1, Brussel, Dexia/La Renaissance du Livre, 2001, p. 90-99.
  • PUTZEYS, "Discours prononcé aux funérailles d’Adolphe Quetelet," in Bulletin de l'Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique, vol. 37, 2de serie, Brussel : Hayez, 1874, p. 258.
  • RODRIGUEZ MARTINEZ, Gerardo, MORENO AZNAR Luis A., SARRÍA CHUECAL, Antonio,"Sobre el índice de Quetelet y obesidad," in Revista Española de Obesidad 8 (2010) p. 34-40
  • SHEYNIN, O.B., "A. Quetelet as a statistician," in: Archive for History of Exact Sciences, 36 (1986) 281-325.
  • STIGLER, S.M., The history of statistics: the measurement of uncertainty before 1900, Cambridge (Mass.): Harvard University Press, 1986.
  • VAN DE VELDE, A.J.J., "De genealogie der familie Quetelet," in Jaarboek Kon. Vl. Acad. voor Wet. Lett. Sch. Kunsten, Brussel, 1947, p. 192-212.
  • VANPAEMEL, Geert, "Quetelet et la statistique / Quetelet en de statistiek," in Bulletin Astronomique/Astronomisch Bulletin XI (1996), p. 29-39.
  • WAXWEILER, Émile, "Quetelet (Lambert-Adolphe-Jacques)", in Biographie Nationale, vol. 18, Brussel : Bruylant-Christophe & Cie, imprimeurs-éditeurs, 1905, kol. 477-494.
  • WELLENS-DE DONDER, Liliane, "La correspondance d'Adolphe Quetelet," in Archives et bibliothèques de Belgique, 35 (1964), n° 1, pp. 49-66.
  • WELLENS-DE DONDER, Liliane, "Une lettre de Cécile Quetelet relative à la révolution belge de 1830", in Cahiers bruxellois, vol. 6 , Brussel, 1961, p. 68-75.
  • WELLENS-DE DONDER, Liliane, CALCOEN, Roger, "Adolphe Quetelet", in Spiegel Historiael 12 (1977) p. 110-115.
  • WESTERGRAAD, H., Contributions to the history of statistics, Londen: King, 1932.
  • Andere referenties staan vermeld op Website School of Mathematical and Computational Sciences de l’University of St Andrews.
  • De briefwisseling van Quetelet wordt bewaard in de Koninklijke Academie van België. De inventaris is gepubliceerd in WELLENS-DE DONDER, Liliane, Inventaire de la correspondance d'Adolphe Quetelet déposée à l'Académie royale de Belgique in Académie royale de Belgique. Classe des Sciences. Mémoires vol. XXXVII, fasc. 2, 1966.
  • Bracke, Nele, Een monument voor het land: overheidsstatistiek in België, 1795-1870, Gent, 2008.

Nota’s

  1. ↑ BRIEN, P., MAILLY, N., "L. A. J. Quetelet", in Florilège des sciences en Belgique pendant le 19e et le début du 20e, Brussel : Académie royale de Belgique Classe des sciences, 1968, p. 43.
  2. ↑ DROESBEKE, Jean-Jacques, La place de l’enseignement dans la vie et l’oeuvre de Quetelet, Journ@l électronique d’Histoire des Probabilités et de la Statistique/ Electronic Journal for History of Probability and Statistics’’ Vol.1, n°2. November 2005, geconsulteerd op 13 mei 2010 om 14u.
  3. ↑ DAGNELIE, Pierre,Quetelet revisité, geconsulteerd op 28 april 2010 om 16u08, p. 8.
  4. ↑ PORTER, Théodore M., "Adolphe Quetelet, een boegbeeld van de wiskunde", in Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel: Dexia/La Renaissance du livre, 2001, vol. 1, p. 91.
  5. ↑ Almanach de la cour de Bruxelles sous les dominations autrichienne et française, la monarchie des Pays-Bas et le gouvernement belge de 1725 à 1840, Brussel : H. Tarlier, 1864, p. 366.
  6. ↑ WELLENS-DE DONDER, L., "Le premier rapport d'Adolphe Quetelet sur la création d'un observatoire dans les provinces méridionales du Royaume des Pays-Bas", Academia Analecta 49 (1987) 2, 115-130.
  7. ↑ KOECKELENBERGH, André, "L.A.J. Quetelet, fondateur de notre Observatoire", in Ciel et Terre, vol. 90, 1977, p. 477.
  8. ↑ PORTER, Théodore M., "Adolphe Quetelet, een boegbeeld van de wiskunde", in Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel: Dexia/La Renaissance du livre, 2001, vol. 1, p. 91.
  9. ↑ VANPAEMEL, Geert, "Onderwijs voor de meer beschaafde klasse. Het Museum voor Wetenschappen en Letteren te Brussel (1826-1834)", in Scientiarum Historia 23 (1997) 3-19.
  10. ↑ BRIEN, P., MAILLY, Nicolas-Édouard, "L. A. J. Quetelet", in Florilège des sciences en Belgique pendant le 19e et le début du 20e, Brussel : Académie royale de Belgique Classe des sciences, 1968, p. 51.
  11. ↑ QUETELET, Lambert-Adolphe-Jacques, "Essai sur la Romance", in Annales de Belgique, 1823.
  12. ↑ ELKHADEM, Hossam, "Histoire de la Correspondance mathématique et physique d'après les lettres de Jean-Guillaume Garnier et Adolphe Quetelet", in Bulletin de la Classe des Lettres et des Sciences Morales et Politiques de l'Académie royale de Belgique, 64 (1978), p. 316-366. WAXWEILER, Émile, "Quetelet (Lambert-Adolphe-Jacques)", in Biographie Nationale, vol. 18, Brussel : Bruylant-Christophe & Cie, imprimeurs-éditeurs, 1905, kol. 479.
  13. ↑ WAXWEILER, Émile, "Quetelet (Lambert-Adolphe-Jacques)", in Biographie Nationale, vol. 18, Brussel : Bruylant-Christophe & Cie, imprimeurs-éditeurs, 1905, kol. 479.
  14. ↑ BRACKE, Nele, Een monument voor het land. Overheidsstatistiek in België 1795-1870. Gent : Academia Press, 2008.
  15. ↑ Almanach de la cour de Bruxelles sous les dominations autrichienne et française, la monarchie des Pays-Bas et le gouvernement belge de 1725 à 1840, Brussel : H. Tarlier, 1864, p. 367.
  16. ↑ DAGNELIE, Pierre,Quetelet revisité, geconsulteerd op 28 april 2010 om 16u08, p. 9.
  17. ↑ WELLENS-DE DONDER, L., "Les premiers voyages scientifiques de Quetelet et la fondation de l'Observatoire de Bruxelles", Bulletin Astronomique XI (1996) 95-104.
  18. ↑ BRIEN, P., MAILLY, Nicolas-Édouard, "L. A. J. Quetelet", in Florilège des sciences en Belgique pendant le 19e et le début du 20e, Brussel: Académie royale de Belgique Classe des sciences, 1968, p. 54.
  19. ↑ BRIEN, P., MAILLY, Nicolas-Édouard, "L. A. J. Quetelet", in Florilège des sciences en Belgique pendant le 19e et le début du 20e, Brussel: Académie royale de Belgique Classe des sciences, 1968, p. 67.
  20. ↑ DAGNELIE, Pierre,Quetelet revisité, geconsulteerd op 28 april 2010 om 16u08, p. 26.
  21. ↑ BRACKE, Nele, Een monument voor het land. Overheidsstatistiek in België 1795-1870. Gent: Academia Press, 2008. WAXWEILER, Émile, "Quetelet (Lambert-Adolphe-Jacques)", in Biographie Nationale, vol. 18, Brussel: Bruylant-Christophe & Cie, imprimeurs-éditeurs, 1905, kol. 488.
  22. ↑ HOUVENAGHEL, G., "La conférence maritime de Bruxelles en 1853: première conférence océanographique internationale", in Met zicht op zee. Zeewetenschappelijk onderzoek in de Lage Landen na 1800 onder leiding van A. De Knecht-Van Eekelen en G. Vanpaemel, Amsterdam: Rodopi, 1990, p. 42-49.
  23. ↑ BRIAN, E., "Observations sur les origines et sur les activités du congrès international de statistique (1853-1876)", In: Bulletin de l’Institut International de Statistique, LIII (1989) 1, pp.121-139.
  24. ↑ WAXWEILER, Émile, "Quetelet (Lambert-Adolphe-Jacques)", in Biographie Nationale, vol. 18, Brussel : Bruylant-Christophe & Cie, imprimeurs-éditeurs, 1905, kol. 491.
  25. ↑ Website van l'American Statistical Association, geconsulteerd op 5 mei 2010 om 11u50.
  26. ↑ SAUVAL, Jacques, "Adolphe Quetelet et les étoiles filantes", in Bulletin Astronomique XI (1996) p. 67-82.
    SAUVAL, Jacques, "Quetelet and the Discovery of the First Meteor Showers", in WGN, Journal of the International Meteor Organization, 25, 1997, p. 21-33.
  27. ↑ VANPAEMEL, G. et VAN TIGGELEN, B., "Science for the people. The Belgian Encyclopédie populaire and the constitution of a national science movement", in: Popularising Science and Technology in the European Periphery, 1800-2000 onder leiding van Faidra Papanelopoulou, Agustí Nieto-Galan , Enrique Perdiguero, Ahgate, 2009. p. 65-88.
  28. ↑ Tables de mortalité d’après le recensement de 1856, Brussel : Hayez, 1857.
    Tables de mortalités pour le Brabant, s.l ., 1859.
    Tables de mortalités, 1866.
  29. ↑ Sur la statistique générale des différents pays, Brussel: Hayez, 1862.
    Statistique internationale de la population, 1865.
    Progrès des travaux statistiques, s.l., 1868.
    Statistiques internationales : plan adopté par les délégués du congrès de statistique de la Haye, Brussel : Hayez, 1869.
  30. ↑ BRIEN, P., MAILLY, Nicolas-Édouard, "L. A. J. Quetelet", in Florilège des sciences en Belgique pendant le 19e et le début du 20e, Brussel: Académie royale de Belgique Classe des sciences, 1968, p. 55.
  31. ↑ VAN BOXMEER, H., "Quetelet et l'établissement des méridiennes" in : Bulletin Astronomique XI (1996) 53-66.
  32. ↑ DEMAREE, G.R., "Adolphe Quetelet (1796-1874): Précurseur du réseau belge d'observations climatologiques", in Bulletin astronomique XI (1996), 41-50.
  33. ↑ Collard, Auguste, "Adolphe Quetelet, historien des sciences et biographe", in Ciel et Terre, 45, 1929, p. 89-92,p. 127-145.
  34. ↑ "Documens pour l'histoire des sciences en Belgique", in Annales de l'Observatoire 1835, p. 245-248.
Retrieved from "https://www.bestor.be/wiki_nl/index.php?title=Quetelet,_Lambert-Adolphe-Jacques_(1796-1874)&oldid=24727"