Vlaams Natuur- en Geneeskundig Congres

EnglishNederlandsfrançais

Historiek

De "Vlaamsche Natuur- en Geneeskundige Congressen" werden in mei 1897 opgericht door Julius MacLeod, samen met Edouard Bouqué, Camille De Bruyne, Jan De Windt, Herman Sabbe, Gustaaf Staes en Albert Van de Velde.
Het eerste congres vond plaats op zondag 26 september 1897 in het Botanische Laboratorium van de Universiteit van Gent. Tot aan de eerste Wereldoorlog werden de congressen jaarlijks ingericht.

Vlaamse Natuur- en Geneeskundige Congressen voor WO I

1	26 september 1897	Gent
2	28 augustus 1898	Gent
3	24 september 1899	Antwerpen
4	29 september 1900	Brussel
5	28 en 29 september 1901	Brugge
6	27 en 28 september 1902	Kortrijk
7	26 en 27 september 1903	Gent
8	24 en 25 september 1904	Antwerpen
9	23 en 24 september 1905	Aalst
10	29 en 30 september 1906	Brugge
11	21, 22 en 23 september 1907	Mechelen
12	19, 20 en 21 september 1908	Sint-Niklaas
13	19 september 1909	Brussel
14	17, 18 en 19 september 1910	Antwerpen
15	7, 8 en 9 september 1911	Oostende
16	21, 22 en 23 september 1912	Leuven
17	20, 21 en 22 september 1913	Gent

Het congres dat in 1914 in Hasselt zou worden ingericht, kon niet plaatsvinden.

Vlaamse Natuur- en Geneeskundige Congressen na WO I

18	27 en 28 december 1919	Antwerpen
19	18, 19 en 20 september 1920	Gent
20	6, 7 en 8 augustus 1921	Mechelen
21	30 juli-7 augustus 1922	Brugge
22	5-13 augustus 1923	Antwerpen
23	9, 10 en 11 augustus 1924	Aalst
24	6-12 april 1926	Gent
25	13-16 april 1928	Leuven
26	25-28 april 1930	Antwerpen
27	31 maart-4 april 1932	Gent
28	6-9 april 1934	Leuven
29	13-19 april 1936	Gent
30	22-24 april 1938	Leuven
31	29-31 maart 1940	Gent
32	17 mei 1942	Gent

Bij de eerste vergadering bestonden er drie afdelingen: natuurkunde, scheikunde en natuurkundige aardrijkskunde; natuurlijke historie en biologie; en geneeskunde en fysiologie. Er namen ongeveer 70 leden deel. In 1913 was dat aantal al toegenomen tot 769. Het congres telde nu acht afdelingen: natuurkunde, scheikunde, wiskunde en technische wetenschap; farmacie; biologie; veeartsenij- en landbouwkunde; uitwendige geneeskunde; oog-, oor-, neus- en mondheelkunde; inwendige geneeskunde; hygiëne, bacteriologie en proefondervindelijke geneeskunde.
Al vóór de Eerste Wereldoorlog was beslist om het Congres te laten samenvallen met twee andere congres: the Rechtskundig Congres en het Philologische Congres. In 1920 werd het congres gecombineerd met het 3de Congres voor Moderne Kunst en het 2de Congres voor Verpleegkunde en Sociale Geneeskunde. In 1923 werd ook het 1e Congres voor Economische Wetenschappen gehouden. In 1935 werden niet minder dan 10 congressen gelijktijdig georganiseerd.

Organisatie

De organisatie van de congressen blijkt aanvankelijk vrij informeel te zijn aangepakt. Met ingang van 1 januari 1907 werd de Vereniging "Het Vlaamsch Natuur- en Geneeskundig Congres" opgericht. Voorzitter was Camille De Bruyne en secretaris Caesar De Bruyker. De Vereniging publiceerde de Handelingen van het Congres.
Na de Eerste Wereldoorlog trad een wijziging op in het beleid. De Handelingen, waarin de mededelingen werden gepubliceerd, werden afgeschaft. In de plaats daarvan werden verschillende nieuwe tijdschriften opgericht. In 1919 ontstond het Natuurwetenschappelijk Tijdschrift onder leiding van R. Naveau. In hetzelfde jaar zag ook De Technische Gids het licht. Vanaf 1920 verscheen het Vlaamsch Geneeskundig Tijdschrift. In 1921 werd gestart met de uitgave van het Wis- en Natuurkundig Tijdschrift, in 1923 met het Pharmaceutisch Tijdschrift. Later werden hier nog aan toegevoegd het Tijdschrift voor Verpleegkunde, Vroedkunde en Sociale Geneeskunde (1926) en het Vlaamsch Diergeneeskundig Tijdschrift (1931).
In 1924 werd het Natuur- en Geneeskundig Vennootschap gesticht om aan het Vlaamsch Natuur- en Geneeskundig Congres een wettelijke vorm te geven, o.a. voor het financieel beheer, de administratie van de congressen en het beheer van het archief. Zij nam ook de uitgave op zich van de Vlaamse wetenschappelijke tijdschriften.
Na de oprichting van de Vereeniging voor wetenschap op 16 maart 1935, werd een nieuw maandelijks tijdschrift uitgegeven, Wetenschappelijke Tijdingen, dat voor centralisatie en continuïteit van de congressen moest zorgen.
De congressen evolueerden langzaamaan in de richting van politieke manifestaties van de Vlaamse Beweging. Dat was niet naar de zin van Julius MacLeod, die al in 1905 afstand nam van de organisatie. Na de Eerste Wereldoorlog zou de politieke betekenis van de congressen nog toenemen, vooral onder invloed van de politieke voorman Dr. Frans Daels.

Bibliografie

• A.J.J. Van de Velde, Het Vlaamsch Natuur- en Geneeskundig Congres van zijn oorsprong in 1897 tot in 1944. Historische Schets, Verhandelingen van de Koninklijke Vlaamsche Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten van België. Klasse der Wetenschappen jaargang VI, n° 12.