Henry, Louis (1834-1913)

EnglishNederlandsfrançais

FR

Louis Henry (1834-1913)

Scheikundige en professor aan de Katholieke Universiteit van Leuven, geboren te Marche op 25 december 1834 en overleden te Leuven op 9 maart 1913. Vader van Paul Henry.

Biografie

Louis Henry was de zoon van Marie-Antoinette Dagneux en Joseph Henry, een belastingontvanger. Hij deed zijn humaniora aan het Klein Seminarie van Bonne-Espérance (Binche) en schreef zich in 1851 in aan de Universiteit van Leuven. Op 6 april 1852 slaagde hij in het ingangsexamen en op 13 augustus 1853 werd hij kandidaat in de natuurwetenschappen. Op 25 augustus 1855 promoveerde hij tot doctor in de natuurwetenschappen. Henry wilde zich verder toeleggen op wetenschappelijk onderzoek, maar aan de Leuvense universiteit bestond daartoe geen mogelijkheid. Hij accepteerde het aanbod van de Luikse hoogleraar chemie, Laurent-Guillaume De Koninck om enige tijd in zijn privé-laboratorium te Luik te komen werken. Nadien vertrok Henry, op aanraden van De Koninck, naar het chemisch laboratorium van Liebig in Giessen (Duitsland), op dat ogenblik onder leiding van Liebigs opvolger Heinrich Will. Dit werd mede mogelijk gemaakt door Jean-Servais Stas, die hem introduceerde bij Will. Tijdens dit verblijf kon hij zich vertrouwd maken met de verschillende praktische aspecten van de scheikunde. Na drie semesters keerde hij terug naar Leuven.

In oktober 1858 werd Louis Henry opgenomen in de Faculteit Wetenschappen van de Katholieke Universiteit van Leuven. Hij werd hier belast met de cursussen mineralogie en geologie. Hij bleef intussen zijn studies verder zetten en bezocht verschillende universiteiten in Nederland en Parijs, waar hij college liep bij Marcelin Berthelot. Bij het overlijden van Martin Martens, ruilde Henry zijn leerstoel mineralogie voor de leerstoel algemene scheikunde toegewezen.

Henry ijverde voor een reorganisatie van het wetenschappelijk onderwijs in Leuven. In het bijzonder stelde hij een hervorming voor van het doctoraat in de wetenschappen. Dit diploma gaf enkel toegang tot een onderwijsbenoeming in het (officieel) middelbaar onderwijs, en werd door zeer weinig studenten behaald. Het examen, afgelegd voor een gemengde jury, polste vooral naar encyclopedische en uitsluitend theoretische kennis. In zijn rapport aan de faculteit, stelde Henry voor om een verregaande specialisatie door te voeren in het doctoraat, zodat studenten zich écht konden toeleggen op één bepaalde wetenschap. Ook dienden de studenten zich te bekwamen in praktisch laboratoriumonderzoek en moesten ze een dissertatie met eigen onderzoeksresultaten voorleggen. De faculteit is hem hierin gevolgd: vanaf 1871 werd het doctoraatsexamen aan de universiteit hervormd volgens de aanwijzingen van Henry. Er werden zes doctoraten in de natuurwetenschappen opgericht: natuurkunde, wiskunde, scheikunde, geologie en mineralogie, plantkunde, dierkunde en vanaf 1900 geografie. Dit doctoraat was echter enkel een wetenschappelijk graad; het wettelijk examen bleef onveranderd. Aanpassingen, zoals voorgesteld door Henry, kwamen er pas door de onderwijswetten van 1876 en 1890.

De hervorming van het Leuvense onderwijs gaf aan studenten de mogelijkheid om zich in een onderzoeksdiscipline te specialiseren. Uiteindelijk hebben vóór de wet van 1890 maar drie studenten bij Henry gedoctoreerd: Gustave Bruylants, Urbain Wareg-Massalski en Camille Aschman.

Henry werd op 15 december 1865 benoemd tot corresponderend lid van de Académie royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles en effectief lid op 15 december 1886. In 1899 won hij de Tienjaarlijkse prijs van de Belgische Regering voor Fysica en Chemie. Hij was lid van het Institut de France en van de Academies van Denemarken, Portugal en Roemenië. Hij ontving het Grootkruis in de Orde van Sint-Sylvester en werd Grootofficier in de Leopoldsorde en in de Roemeense Kroonorde en eveneens Commandeur in het Erelegioen.

Hij was vanaf 1909 gedeeltelijk verlamd. Zijn onderwijs werd overgenomen door zijn Paul. Hij overleed op 9 maart 1913.

Werken

Louis Henry in 1866. Lithografie door L. Tuerlinckx

Louis Henry stuurde op 5 april 1857 zijn eerste publicatie naar de Académie royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles, getiteld Considérations sur quelques classes de composés organiques et sur les radicaux en général. In de eerste twee delen, ontwikkelde hij hypothesen over het verband tussen organische zuren, waardoor het mogelijk werd om deze op te delen in drie groepen: de aromaten, de vetzuren en de oliezuren. Hij concludeerde dat mierenzuur de top is van een uitgebreid systeem, waarvan het de primaire generator is, want het heeft de kenmerken van de drie reeksen en is dominant. Het derde deel van de publicatie onderzocht de bestaande relaties tussen koolwaterstoffen met een verschillende verzadigingsgraad, waarbij hij een tabel opstelde bestaande uit gekende en niet gekende koolwaterstoffen. Hij wijdde het vierde deel van dit werk aan de théorie de l’emboîtement des radicaux organiques. Het classificeren en het structureren van organische verbindingen bleef gedurende Henry's hele carrière zijn favoriete onderwerp. De publicatie kreeg echter een ongunstige evaluatie bij de commissarissen die waren belast met de rapportering aan de Academie. Ondanks de hevige kritiek van vooral Jean-Servais Stas, werd het toch gepubliceerd in de Mémoires.

Op 5 maart 1859 stuurde Henry een tweede publicatie naar de Academie, waarin hij de resultaten beschreef van de analyse en de eigenschappen van een tiental zouten berberines. Ditmaal was de reactie positief. Deze publicatie vestigde de naam van Henry als organisch scheikundige.

In 1867 verscheen het eerste deel van zijn cursus scheikunde: Précis de Chimie Générale élémentaire. De volledige cursus zou uiteindelijk uit drie delen bestaan, waarvan het laatste deel gewijd was aan de organische scheikunde en gebaseerd op de structuurtheorie.

Voor Henry was de organische scheikunde koolstofchemie. Zijn doel was het achterhalen van de atomaire opbouw van organische lichamen, maar ook de studie van de eigenschappen die hieruit ontstaan en hun onderlinge relatie. Hij classificeerde de materialen in twee grote groepen gebaseerd op de fundamentele verschillen in hun structuur: vetzuren en aromatische verbindingen.

Over een periode van 50 jaar schreef hij een groot aantal publicaties (ongeveer 400). Deze verschenen in Belgische, Franse, Duitse en Nederlandse tijdschriften. Louis Henry droeg bij aan het verrijken van het onderzoek naar de vele koolstofverbindingen, die werden verkregen via synthese. Hij creëerde koolwaterstoffen, alcoholen, halogeenderivaten, nitrieten en nitraten, behorend tot de alifatische verbindingen. In 1872 slaagde Henry erin om dipropargyl, een isomeer van benzeen te synthetiseren; dit was een bevestiging van de theorieën uit deze periode.

Henry bedacht het concept van functionele solidariteit: « Les molécules carbonées comme d'ailleurs les molécules composées en général, mais d'une manière plus apparente, sont de véritables organismes. Les diverses parties sont solidaires les unes des autres au point de vue fonctionnement. Cette relation d'influence constitue un des problèmes les plus importants de la chimie intramoléculaire». Hij maakte voor het bestuderen van de solidariteit gebruik van twee experimentele criteria : de volatiliteit en de reactiviteit.

Publicaties

• Considérations sur quelques classes de composés organiques et sur les radicaux organiques en général, Brussel : Hayez, 1859.
• "L’organisation générale des études et des examens en sciences à l'Université catholique de Louvain ; Rapport présenté à la Faculté des Sciences", in Revue catholique, nouvelle série, vol. 4, 1870, p. 489-492.
• Recherches sur les dérivés éthers des alcools et des acides polyatomiques
• Quelques souvenirs personnels de mes relations avec Berthelot, Brussel: Hayez, 1907.
  

Bibliografie

• BRUYLANTS, Albert, "Henry, (Louis)", in Biographie Nationale, vol. 41, Brussel : Établissements Émile Bruylant, 1979, kol. 415-427.
• BRUYLANTS, Albert, "Louis Henry 1834-1913", in Florilège des sciences en Belgique pendant le 19^e et le début du 20^e, Brussel : Académie royale de Belgique Classe des sciences, 1968, p. 351-374.
• DELACRE, Maurice, "Notice sur Louis Henry, membre de l’Académie", in Annuaire de l’Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique, 1914, p. 311-410.
• "Dossiers Henry", in Archives du Laboratoire de chimie générale et organique, te Louvain-la-Neuve.
• Souvenir de la célébration du cinquantenaire professoral de M. Louis Henry, Leuven: éd. Uystpruyst, 1909.
• BRUYLANTS, Albert, Coup d'oeil sur la chimie à Louvain au XIXe siècle , in Scrinium Lovaniense, Gembloux: Duculot, 1961, p. 500-513
• BRUYLANTS, Pierre, "Notice sur la vie et les travaux du professeur Paul Henry", in Annuaire de l'Université catholique de Louvain, 1915-1919, p. 426-435.
• BRUYLANTS, Albert, "Le concept de solidarité fonctionnelle (L. Henry, 1880) et ses apports actuels à la chimie et à la biologie", in Bulletin de l'Académie royale de Belgique, Classe des Sciences, 5de reeks, vol. 62, 1976, p. 866-882.
• BRUYLANTS, Albert, Un quimico organico del siglo XIX : Louis Henry (1834-1913) et i El concepto de solidaridad funcional intermolecular, desde el punto de vista de la quimica organica fysica, Secretariado de publicaciones - Universidad de Valladolid, Ed. Colegio Universitario de Alava (Vitoria), 1977.