Mons, Jean-Baptiste van (1765-1842)

From Bestor_NL
Jump to: navigation, search

[van Mons]

Apotheker, arts, chemicus, natuurkundige en tuinbouwer geboren in Brussel op 10 november 1765 en overleden in Leuven op 6 september 1842.

Biografie

Jean-Baptiste Van Mons werd in Brussel geboren op 10 november 1765 als zoon van Marie-Catherine-Josèphe Colins en Fernand Philippe Van Mons (1719-1794), ontvanger aan het Begijnhof van Brussel. Hij volgde les aan een college in Turnhout [1] en ging nadien als leerling in dienst bij een Brussels apotheker. Op 3 september 1787 slaagde hij met onderscheiding in de proeven om als apotheker erkend te worden. [2]. Als autodidact leerde hij verschillende vreemde talen bovenop het Frans en het Nederlands namelijk Duits, Engels, Italiaans en Zweeds.[3].
In 1789 nam hij volgens bepaalde auteurs de apotheker Van de Sande over [4] in het centrum van Brussel, terwijl hij volgens andere zijn eigen apotheek opgerichtte. [5].
In 1789 benoemde de Société de physique expérimentale van Brussel hem tot secretaris-generaal. In dezelfde periode werd hij lid van het Natuur- en Letterkundig Genootschap in Alkmaar.
Van Mons was als vonckist tijdens de Brabantse omwenteling lid van de geheime en revolutionaire organisatie Pro patria[6] . Zijn schuilnaam was Hannibal van Cartache. Op 5 augustus 1790 werd hij gearresteerd in zijn apotheek en drie maanden opgesloten in de Halle poort op verdenking van majesteitsschennis of verraad aan de natie.[7]. Hij kreeg amnestie bij de terugkeer van de Oostenrijkers.
Op 6 november 1792 na de veldslag bij Jemappes werd hij vervolgens verkozen tot vertegenwoordiger van het volk.
Na de slag bij Fleurus contacteerde Van Mons de Franse ingenieurs bij hun aankomst in Brussel, deze hadden voor het eerst gebruik gemaakt van een ballon om vijandelijke posities te observeren. Hij ontmoette bij deze gelegenheid Claude Roberjot (1752-1799), commissaris van de Conventie[8]. Van Mons verstrekte hem een rapport over de grondstoffen en de rijkdom van het land.
In 1795 participeerde hij in Brussel bij de oprichting van de Société de médecine, chirurgie et pharmacie met als devies Aegrotantibus en werd hiervan secretaris. Deze organisatie bleef echter niet lang bestaan en werd op 3 juli 1804 vervangen door de Société de médecine de Bruxelles. Van Mons was bij dit genootschap veel minder betrokken dan het geval was bij de voorgaande.[9].
Het Franse regime schafte in België de onderwijsinstellingen af. Om dit op te lossen, vroeg Roberjot de nodige raad aan Van Mons om een lijst met personen te verkrijgen, die geschikt waren om zich te wijden aan de wetenschappen en aan de studie van welke aard dan ook en die bovendien in de Zuidelijke Nederlanden en Brussel een reputatie verworven hadden.
Op 22 maart 1769 meldde Étienne de Lacepède (1756-1825) aan Van Mons via een persoonlijke brief dat hij werd benoemd tot geassocieerd lid van het Institut de France.
Op 11 april 1797 werd Van Mons benoemd tot professor in de fysica en chemie aan de École centrale du département de la Dyle in Brussel.
Op 15 december 1800, na zijn dissertatie over besmettelijke ziektes, werd hij gepromoveerd tot doctor in de geneeskunde aan de Universiteit van Helmstadt.
In 1805 creeërde hij samen met Jean-Baptiste Terrade (1770-1820) en zijn zwager François-Antoine Curtet (1763-1830) een school voor de vorming van gezondheidsofficieren. De oprichters hadden als ambitie het onderwijs op een zodanige manier te organiseren dat de modaliteiten van de opleiding en het onthaal van toekomstige artsen werd vastgelegd. Dit maakte het mogelijk om opnieuw orde te brengen in de uitoefening van het beroep arts en de niet-gekwalificeerde artsen uit te sluiten. De school opende zijn deuren op 14 februari, Van Mons gaf de cursussen psychologie, materia medica en pharmaceutica. Op 19 augustus van hetzelfde jaar werd deze instelling vervangen door de École départementale de médecine, de chirurgie et d'accouchements pour l'instruction des officiers de santé et des sages-femmes. Van Mons gaf er geen les meer [10].
Hij vervolgde zijn studies en verliet zijn apotheek om op 31 augustus 1808 zijn thesis 'Dissertation sur l’origine et la distribution uniforme de la chaleur animale te verdedigen voor de school Médecine de Paris.
 Hij werd benoemd tot buitenlands geassocieerd lid van de Academie van Parijs in 1814. [11].
Parallel met zijn studies geneeskunde, interesseerde Van Mons zich ook in de tuinbouw. Op 22 jaar had hij de basis gelegd voor een theorie over de veranderlijkheid van de soorten. In 1785 construeerde hij een experimentele kweekerij in Brussel (genoemd Fidélité). In 1819 was Van Mons verplicht om te verhuizen en een maximum aantal varianten mee te nemen naar Leuven. Deze tweede kweekerij werd in 1831 vernield door het Franse leger. Tenslotte moest hij in 1834 nog eens verhuizen.
Bij zijn dood werd er een Société Van Mons opgericht om de collectie fruitbomen gevormd door Van Mons en zijn opvolger Alexandre Bivot te bewaren, maar deze hield op te bestaan na 1869.
Van Mons werd academicus op 3 juli 1816, op het moment dat de Académie royale des Sciences et Belles-Lettres heropgericht werd. Hij werd in 1817 benoemd tot professor chemie, geneeskunde en agronomie aan de Universiteit van Leuven, hij had als leerlingen: Jean-Servais Stas (1813-1891), Laurent Guillaume De Konick (1809-1887) en Pierre-Joseph Hensmans (1792-1862).
In 1835 wanneer de Rijksuniversiteit werd afgeschaft, werd Van Mons benoemd aan de Universiteit van Gent. Hij weigerde echter te verhuizen en werd toegelaten tot het emeritaat. Hij werd vervangen door Pierre-Joseph Hensmans die zijn assistent was.
Hij werd gedocoreerd in de Leopoldsorde in 1836
en was lid van diverse genootschappen: het Bataafsch Genootschap der Proefondervindelijke Wijsbegeerte te Rotterdam, Accademia Imperiale di Scienze, Letteratura e Belle Arti in Turijn, Conseil des mines et des arts et manufactures de Paris, les sociétés de médecine de Lyon, de Bordeaux, de Carpentras et d'Anvers. Hij werd begraven op het kerkhof van Sint Jans Molenbeek.
In 1893 bestelde de regering een bust van Van Mons[12].


Werken

Van Mons had een voortrekkersrol in het onderzoek in de chemie, fysica, meteorologie en leer van het fruit en de fruitsoorten (pomologie).
Al heel jong toonde hij interesse in chemie en kwam hij in contact met Antoine-Laurent de Lavoisier (1743-1794) waar hij principes van de chemie verspreidde. In 1792, liet hij een artikel verschijnen in Annales de chimie, over zijn persoonlijke experimenten, die de theorieën van Lavoisier ondersteunden.
In 1794 publiceerde hij een editie van de Philosophie chimique ou vérité fondamentale de la chimie moderne van Antoine François Fourcroy (1755-1809), verrijkt met nota’s en observaties over de rol van water en licht bij de productie en de verkleuring van de kleurstoffen van planten. Op 16 januari 1797 werd Van Mons door Foucroy via een brief uitgenodigd om deel uit te maken van het redactiecomité van de Annales de chimie et de physique.
Op 30 april 1797 werd hij correspondent van Alexander von Humboldt (1769-1859) voor de publicatie van zijn werken in Parijs.
Op 7 oktober 1801 verschijnt er voor het eerst een tijdschrift op het iniatief van Van Mons het “Journal de Chimie et de Physique. Deze periodiek bestond uit alle ontdekkingen van de wetenschappers uit zijn tijd en was gebaseerd op de correspondentie van Van Mons. [13].
 Van Mons speelde de rol van brug tussen de theoriëen van verschillende Duitse, Engelse, Franse en Italiaanse wetenschappers en weerlegde of ondersteunde hun theoriëen terwijl hij hun werken vertaalde en vervolledigde.[14].
Van Mons verdedigde de hypothese van Fraklin over het bestaan van één electrische stroom. Hij communiceerde hierover met Luigi Valentino Brugnatelli en verzamelde in 1793-1794 al zijn observaties in de publicatie Principes d'électricité, en confirmation de la théorie électrique de Franklin : adressés dans une lettre à Brugnatelli[15]. Hij deed eveneens onderzoek in het vakgebied fysica. Hij verspreidde via het Journal de chimie et de physique, de ontdekking van de batterij door Alessandro Volta (1745-1827).
Van Mons combineerde het weer en electriciteit voornamelijk bij de productie van mist. [16]. In 1808 publiceerde hij Censura commentarii a Wieglebo nuper editi de vaporis in aerem conversione[17]. In april 1827, presenteerde hij de publicatie Sur quelques particularités concernant les brouillards de différente nature[18]
In 1800 publiceerde hij Pharmacopée manuelle om de strijd aan te gaan tegen het empirialisme en de onwetendheid betreffende de productie en de comsumptie van verschillende soorten drugs. Hij gaf een wetenschappelijke naam aan elk medicijn en vereeenvoudigde de bereidingsformule. Deze publicatie werd vertaald in verschillende talen.[19]
Hij promootte de voordelen van het vaccin ontwikkeld door Jenner en preciseerde het klassement van de chemische elementen.
Hij publiceerde andere farmacopeeën en werken over pharmaceutica. In 1817 gaf hij een editie uit van de pharmacopée universelle du médecin praticien van François-Xavier Swediaur (1748-1824) uit 1805 voorzien van extra elementen en commentaren. Hij gaf zijn farmacopee heruit in 1821 en 1822 onder de titel Pharmacopée usuelle, théorique et pratique in twee volumes[20]
In het domein van de tuinbouw was zijn belangrijkste ontdekking een procédé die het mogelijk maakte om telgen van fruitbomen over grote afstanden te transporteren, deze vermenigvuldigde de planten en fruitvariëteiten in functie van de bodem waarin de zaden werden geplant. Hij ontwikkelde ook een theorie over de veranderlijkheid van soorten en erfelijkheid van kenmerken.
In 1823 bewees hij het bestaan van 2000 variëteiten in een catalogue de fruits.
In 1835 en 1836 publiceerde hij Arbres fruitiers, ou Pomonomie belge[21]
De kwaliteit van zijn peren was gekend tot in Amerika; hij werd benoemd tot correspondent van de tuinbouworganisaties van Boston, New York en Massachusetts. Hij verwierf dan ook verschillende gouden medailles van de Société royale et centrale d’Agriculture de la Seine en de Horticultural Society of London.

In 1819 richtte hij samen met Jean-Baptiste Bory de Saint-Vincent (1778-1846) en Pierre Auguste Joseph Drapiez (1778-1856) de Annales générales de Sciences physiques op, gewijd aan de natuurwetenschappen en verschenen in 6 volumes tussen 1819 en 1822.

Publicaties

  • VAN MONS, Jean-Baptiste, Le retour au château, comédie en un acte, terminée par une fête. Composée à l'occasion du retour de LL. AA. RR. nos Sérénissimes gouverneurs généraux, à Bruxelles, le 28 janvier 1788, Luik, [s.n.] bevindt zich in Brussel : chez la Veuve Louvois, 1788. beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek: [1].
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, Principes d'électricité, en confirmation de la théorie électrique de Franklin; adressés dans une lettre, à Brugnatelli, Brussel : Emmanuel Flon, imprimeur-libraire, [1793-1794]. beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek: [2].
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, Philosophie chimique ou Vérités fondamentales de la chimie moderne, disposées dans un nouvel ordre; par A.F. Fourcroy. Nouvelle édition, augmentée de notes et d'axiomes tirés des dernières découvertes, Brussel : Emmanuel Flon, imprimeur-libraire, [1794-1795]. beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek: [3].
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, Pharmacopée manuelle, Brussel : Emmanuel Flon, imprimeur-libraire, et se trouve à Paris : chez Richard Caille, Ravier, 1800.: beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek [4].
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, Nationalis scientiarum artiumque in Galliâ Instituti Socii, physices experimentalis, nec non chymiae professoris publici, Societatis medico-chirurgico-pharmaceuticae quae Bruxellis est, à secretis, etc., etc. Censura commentarii a Wieglebo nuper editi, cui titulus: De vaporis aquei in aërem conversione, Brussel: è typographiâ Emmanuelis Flon, [1800-1801]. beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek: [5].
  • BRUGNATELLI, Luigi V., Synonymie des nomenclatures chimiques modernes, traduit de l’italien par VAN MONS, Jean-Baptiste, Brussel : [s.n.], an IX, 1801. beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek: [6].
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, Journal de chimie et de physique, ou recueil périodique des découvertes dans les sciences chimiques et physiques, tant en France que chez l'étranger, 7 vol. en 4 vol. 6 vol. en 3 vol, Brussel : Emmanuel Flon, imprimeur-libraire, 1800-1802. beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek: [7].
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, Principe d’électricité ou confirmation de la théorie électrique de Franklin, Brussel, 1802.
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, Théorie de la combustion, Brussel, 1802.
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, sur les trois nouveaux corps chimiques, les métallofluores, l’iodine et l’huile détonnante de Dulong, Brussel, 1809.
  • Extrait d'une lettre de VAN MONS, Jean-Baptiste, à Bucholz, sur la formation des métaux en général et en particulier de aux de H. Davy, s.l., s.n., [1810]. beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek: [8].
  • DAVY, H., Elémens de philosophie chimique, vertaald door VAN MONS, Jean-Baptiste de l'anglais avec des additions intercalées au texte, Parijs ; Amsterdam : Du Four, 1813. beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek: [9].
  • SWEDIAUR, Pharmacopaeia medici pratici universalis, etc., avec notes et additions de VAN MONS, Jean-Baptiste, 3 vol., Brussel : De Mat, 1817.
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, Principes élémentaires de chimie philosophique avec des applications générales de la doctrine des propositions déterminées, Brussel, chez De Mat, 1818.
  • BORY DE ST-VINCENT, Jean-Baptiste, DRAPIEZ Pierre Auguste Joseph, VAN MONS, Jean-Baptiste, Annales générales des sciences physiques 8 vol., Brussel : Weissenbruck, 1818-1821. beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek: [10] et le t.8 est numérisé.
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, On the cultivation of Lobelia Fulgens, in Belgium", lu le 7 mars 1815, in Transactions of the Horticultural Society of London, Volume 2, Londen : Nicel successor to Bulmer & Co., Cleveland Row, St. James, 1822. p. 153-155
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, Pharmacopée usuelle, théorique et pratique, Leuven : Vanlinthout en Vanden Zande, 2 vol., 1821-1822. beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek: [11].
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, Catalogue abrégé des fruitiers qui ont formé sa collection de 1798-1823, Louvain, [s.n.], [s.d.]. beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek: [12].
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, Catalogue descriptif abrégé contenant une partie des arbres fruitiers qui ont formé la collection de JB Van Mons, Leuven : [s.n.], [1823]. beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek: [13].
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, Catalogue descriptif abrégé contenant une partie des arbres fruitiers qui, depuis 1798, jusqu'en 1823, ont formé la collection de J.B. van Mons avec l'indication des variétés auxquelles se rapportent les greffes de ces arbres qui ont été distribuées sous des numéros à différentes sociétés d'agriculture, d'horticulture et de pomologie, ainsi qu'a un grand nombre de particuliers, Leuven : Imprimerie de C.J. de Mat, marché aux Grains, N° 13, [1823]. beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek: [14].
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, Conspectus mixtionum Chemicarum, 1 vol., Leuven, Vanlinthout : 1827.
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, Materiei medico-pharmaceuticae nec non pharmaciae practicae compendium, cum appendice : Pars prima, Leuven :F. Michel, 1829. Beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek: [15].
  • ALM LE PELLETIER, Traité complet sur la maladie scrophulouse augmenté de notes par Van Mons, Brussel : [s.n.], 1833. beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek: [16].
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, Abrégé de chimie à l’usage des leçons, 2 vol., Leuven : F. Michel, 1831-1835.
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, Arbres fruitiers, ou Pomonomie belge, t. 1 et t. 2, Leuven: imprimerie Dusart et Vandenbroeck, 1835.
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, La chimie des Ethers, vol.1, Leuven : imprimerie Dusart en Vandenbroeck, 1837. beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek: [17].
  • VAN MONS, Jean-Baptiste, Faits et vues détachés, en rapport avec le différend sur certains points de théorie chimique dont la discussion vient d’être entamée dans l’Académie des sciences de France, v. 1 ; f. 1-31 en v. 2, f. 1-17., Leuven, 1840.


'Publicaties aan de Academie


Bibliografie


Nota’s

  1. ↑ GUISLAIN, Albert, Un grand pharmacien bruxellois, J.B. Van Mons (1765-1842), in la Revue de Médecine et de pharmacie, n°1, 1959, p. 1-11.
  2. ↑ Archieven van de Stad Brussel, Fonds Adolphe Max.
  3. ↑ DEBIÈVE, Marius, Un pharmacien révolutionnaire : Jean-Baptiste Van Mons, in Figures de professeurs de pharmacie à l’université de Louvain, Louvain-La-Neuve : Cabay, Libraire-Conseil, Agora 11, 1985, p. 14.
  4. ↑ GHISLAIN, Albert, Op. Cit., p. 4.
  5. ↑ BRUYLANTS, Albert, Esquisse de l’histoire de la chimie en Belgique pendant le 19e siècle et le début du 20e, in Florilège des sciences en Belgique pendant le 19e et le début du 20e, Brussel : Académie royale de Belgique Classe des sciences, 1968, p. 250.
  6. ↑ DEBIÈVE, Marius, Op. Cit., p.27.
  7. ↑ La Belgique judiciaire – 2 janvier 1845
  8. ↑ een deel van de correspondentie tussen Roberjot en Van Mons werd gepubliceerd en genummerd QUETELET, Alphonse, Notice historique sur J.-B. Van Mons ; sa correspondance avec Roberjot, in Trésor National : recueil historique, littéraire, scientifique, artistique, commercial et industriel, 2de serie, vol. 1, Brussel : Wouters, Raspoet et cie, imprimeurs libraires, 1843, p. 40-48.
  9. ↑ Een van zijn werken was verschenen in volume III des Actes de la Société de Médecine de Bruxelles: Les effets de l’orage sur l’homme et les animaux et les moyens de s’en garantir et d’y remédier
  10. ↑ WELLENS-DE DONDER, Liliane, François-Antoine Curtet et l'enseignement de la médecine à Bruxelles au début du XIXe siecle in Cahiers Bruxellois, vol. 8, 1963, p. 94-137
  11. ↑ ARNAULT, A. V., JAY, A., JOUY, E., NORVINS, J., Biographie nouvelle des contemporains, vol. 20, Parijs: Librairie historique, Hôtel d’Aligre, 1825, p.154
  12. ↑ Annuaire de l’Académie royale des sciences, des lettres et des beaux arts de Belgique, vol. 59, 1893, p.58.
  13. ↑ JACQUES, Victor, Mons, Jean-Baptiste van, in Biographie nationale, vol.15, Brussel : Bruylant, 1899, col. 120-132, col. 123
  14. ↑ Beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek :BRUGNATELLI, Luigi V., Synonymie des nomenclatures chimiques modernes, vertaald uit het Italiaans door VAN MONS, Jean-Baptiste, Brussel : [s.n.], an IX (1801).
  15. ↑ beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek : VAN MONS, Jean-Baptiste, Principes d'électricité, en confirmation de la théorie électrique de Franklin; adressés dans une lettre, à Brugnatelli, Brussel : imprimerie d'Emmanuel Flon, 1793-1794
  16. ↑ Hij publiceerde over dit thema meer populaire artikelen in Journal de Bruxelles
  17. ↑ Gepubliceerd in Brussel: Emmanuel Flon, 1808.
  18. ↑ VAN MONS, Jean-Baptiste,Quelques particularités concernant les brouillards de différente nature, in Nouveaux mémoires de l’Académie royale, des sciences et belles-lettres de Bruxelles, vol. 4, 1827, p.369-290.
  19. ↑ beschikbaar in de Koninklijke Bibliotheek:Van Mons, Jean-Baptiste, Pharmacopée manuelle, par J.B. Van Mons, Docteur en médecine et Apothicaire; de l'Institut national de France; Professeur de physique expérimentale et de chimie à l'école centrale de la Dyle, Brussel : de l'Imprimerie d'Emmanuel Flon et se trouve à Paris : chez Richard Caille, Ravier, 1800.
  20. ↑ Van Mons J. B., Pharmacopée usuelle, théorique et pratique, Leuven: Van Linthout & Van den Sande, 1821.
  21. ↑ VAN MONS, Jean-Baptiste, Arbres fruitiers, ou Pomonomie belge, t. 1 en t. 2, Leuven: imprimerie Dusart et Vandenbroeck, 1835.
Retrieved from "https://www.bestor.be/wiki_nl/index.php?title=Mons,_Jean-Baptiste_van_(1765-1842)&oldid=121"