Lecointe, Georges (1869-1929)

EnglishNederlandsfrançais

FR

Bron: De Gerlache, Quinze mois en Antarctique, p.43.

Militair en astronoom, geboren te Antwerpen op 29 april 1869 en overleden te Ukkel op 27 mei 1929.

Biografie

Georges Lecointe werd geboren te Antwerpen op 29 april 1869. In 1886 startte hij een opleiding aan de Koninklijke Militaire School. Hij promoveerde er in 1891 tot onderluitenant van de artillerie. Nadien volgde hij stage aan een militaire manege in Ieper en slaagde hij voor het officierenexamen van de Franse marine. Hij werd hierop in de Franse marine gedetacheerd. Op 1 oktober 1894 werd hij aspirant eerste klasse en op 1 oktober van het volgende jaar promoveerde hij tot buitenlands luitenant. Nog twee jaar later, op 1 oktober 1897, werd hij 'luitenant de vaisseau'. In hetzelfde jaar stelde men hem aan attaché aan het Parijse Bureau des Longitudes. Op 16 augustus 1897 vertrok de Belgica vanuit de Antwerpse haven naar Antarctica, met ook Lecointe aan boord. Hij was er verantwoordelijk voor navigatie en hydrografie, en vervulde de rol van eerste stuurman. Dit hield in dat hij tweede in bevel was na kapitein Adrien de Gerlache. Na het overlijden van Emile Danco nam hij diens expeditietaak over om het magnetisme van de aarde te meten. Na een wintercampagne in de Andes promoveerde Lecointe in 1900 tot kapitein-commandant in het Belgische Leger.

In oktober van hetzelfde jaar volgde hij François Folie op als directeur van de Koninklijke Sterrenwacht van België, dat toen al drie jaar zonder bestuur zat. Lecointe voerde een administratieve hervorming van de instelling door. In 1904 ijverde hij er voor een seismologische dienst. In 1913 werd de meteorologische dienst omgevormd tot een autonoom Koninklijk Meteorologisch Instituut. De Koninklijke Sterrenwacht die zich niet meer over de meteorologie moest ontfermen, ontwikkelde vanaf 1910, dankzij een schenking van Ernest Solvay, een seismologische dienst die onder haar beheer zou blijven, terwijl de secties aardmagnetisme en atmosferische elektriciteit voortaan zouden afhangen van het nieuwe Koninklijk Meteorologisch Instituut. Op wetenschappelijk vlak wilde Lecointe echter het belang van de astrofysica niet erkennen. Na het voortijdige overlijden van Charles Fiévez en de pensionering van de in 1885 benoemde Mgr. Eugène Spée zou Lecointe voor vele jaren alle activiteiten in dit domein blokkeren. Zo ontstond een soms tweeslachtige en nog steeds ongewijzigde situatie: een land zonder een zelfstandig Instituut voor Geofysica. Lecointe zorgde er ook voor dat België vanaf 1907 deelnam aan het internationale project om de volledige hemel te fotograferen. Hiervoor werd een speciale astrograaf opgesteld op de terreinen van de sterrenwacht.

Lecointe werd op 15 december 1911 verkozen tot corresponderend lid van de Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique . Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog nam hij vrijwillig dienst als majoor in de artillerie. Na de val van de Stad Antwerpen werd hij geëvacueerd naar Nederland, waar hij heel de oorlog geïnterneerd verbleef. Na de oorlog, op 14 juni 1919, werd Lecointe tot effectief lid van de Academie aangesteld. Op zijn initiatief werden in 1919 in het Brusselse Paleis der Academiën naast andere instellingen de International Astronomical Union, de International Union of Geodesy and Geophysics en het Bureau international de l'Heure gesticht. Wegens ziekte moest Lecointe in 1925 het directeurschap van de Koninklijke Sterrenwacht van België-Observatoire royal de Belgique doorgeven aan Paul Stroobant. Deze had al eerder, tijdens de Eerste Wereldoorlog, bij aanwezigheid van Lecointe, de functie van interim-directeur waargenomen.
Lecointe ontving op 18 juli 1894 de burgermedaille tweede klasse en op 18 juli 1900 de burgermedaille eerste klasse.
Er werd ook een kleine planeet in de hoofdgordel naar hem genoemd. Sylvain Arend was er de ontdekker van.

Werken

Hij publiceerde als attaché aan het Parijse Bureau des Longitudes het werk: La navigation astronomique et la navigation estimé.
De bevindingen van Georges Lecointe, Arctowski en Racovitza waren het onderwerp van verschillende lezingen voor de Société royale belge de Géographie, die in 1900 werden gepubliceerd in de bundel Expédition antarctique belge. Sous le Commandement de Adrien de Gerlache, 1897-1899. Heel waardevol was evenwel de officiële publicatie van de wetenschappelijke resultaten van de reis, een indrukwekkende reeks van negen banden, uitgegeven in fascikels tussen 1901 en 1949: Expédition antarctique belge. Résultats du voyage du S.Y. Belgica en 1897-1898-1899 sous le commandement de A. de Gerlache de Gomery. Rapports scientifiques publiés aux frais du gouvernement belge.
In 1904 schreef hij zijn eigen ervaringen neer in de publicatie Au Pays de Manchots.
Aan de Koninklijke Sterrenwacht schreef hij over een hele reeks van onderwerpen: over de planeten Venus, Mars en Jupiter, maar ook over de verspreiding van de sterren ten opzichte van de Melkweg. Daarnaast publiceerde hij over de mercuriusovergang.
Hij deed ook magnetische en seismologische observaties.
Hij was ook grote voorstander van een nationale samenwerking op het gebied van het wetenschappelijk onderzoek en publiceerde hierover: Projet de création d'un conseil nationale belge de recherches.

Publicaties

• Lijst met publicaties in: Cox, J. F., "Georges Lecointe", in: Annuaire ARB, jaargang 1953, p. 265-278.
  

Bibliografie

• Obituary Notices: Associates:- Lecointe, Georges, in: Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, Vol. 90, p. 386-387.
• Cox, J. F., "Georges Lecointe", in: Annuaire ARB, jaargang 1953, p. 246-264.
• Cox, J. F., "Georges Lecointe", in: Biographie Nationale, vol. 31, kol. 546-547.