Duprez, François-Joseph-Ferdinand (1807-1884)

EnglishNederlandsfrançais

Natuurkundige, geboren te Gent op 21 oktober 1807 en overleden in dezelfde stad op 14 mei 1884.

Biografie

Hij werd op 21 oktober 1807 geboren als zoon van een Gentse handelaar. Hij kreeg eerst les van een leermeester, de instructeur J. B. Wolf. Nadien zette hij zijn opleiding verder aan het Atheneum van de stad. In 1828 schreef hij zich in aan de Universiteit van Gent.
Op 10 oktober 1829 werd hij benoemd tot doctor in de exacte wetenschappen.
De wet van 16 december 1830 schaftte aan de Universiteit van Gent de Faculteiten Wetenschappen en Filosofie af. Verschillende vrije Faculteiten organiseerden zich. Garnier was professor natuurkunde in één van deze Faculteiten. Hij delegeerde aan Duprez de cursus natuurkunde waarmee hij belast was en reserveerde voor hemzelf de lessen wiskunde.
In 1832 reorganiseerde de burgemeester van de stad het Atheneum en benoemde Duprez tot professor lagere wiskunde.
Het volgende jaar richtte de overheid de Industriële School op, Duprez werd hier belast met de cursus natuurkunde in het frans en het nederlands.
Op 27 september 1835 reorganiseerde een wet opnieuw de universiteiten, Garnier en zijn assistent Duprez werd verwijderd uit de leerstoel experimentele natuurkunde ten voordele van Joseph-Antoine-Ferdinand Plateau (1801-1883).
In 1843 werd Duprez de medewerker van Plateau, deze laatste leidde aan blindheid. Duprez zette zijn persoonlijk wetenschappelijk onderzoek verder.
In 1845 werd Duprez benoemd tot geaggregeerde aan de Faculteit Wetenschappen aan de Universiteit van Gent.
Hij werd op 16 december 1846 corresponderend lid van de Académie royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles en lid op 16 december 1854.
Op 28 mei 1873 werd hij via een Koninklijk Besluit Ridder in de Leopoldsorde.
Tijdens het jubileum van de Academie in 1872, werd hij belast met het maken van een samenvatting van de Belgische verwezenlijkingen op het gebied van de natuurkunde, de meteorologie en de aardwetenschappen gedurende het tienjarig bestaan van deze instelling.
Op 2 september 1877 vroeg hij toestemming om toegelaten te worden tot het emeritaat. Tijdens deze gelegenheid brachten de stedelijke overheid en de leerlingen van Duprez hulde aan hem. Hij overleed op 14 mei 1884.

Werken

In 1838 signaleerde Duprez het merkwaardig en onverklaard bruisen van een mengsel van water met een kleine hoeveelheid alcohol, ether, terpentijn, enz ....
In hetzelfde jaar, na een oproep van Ad. Quetelet, begon hij met meteorologische observaties, hij bleef dit meer dan 40 jaar doen. In 1843 antwoordde hij op de prijsvraag van de Académie royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles: on demande un examen approfondi de nos connaissances sur l’électricité de l’air et des moyens employés jusqu’à ce jour pour apprécier les phénomènes électriques qui se passent dans l’atmosphère. Hij werd bekroond tijdens de zitting van 9 mei van hetzelfde jaar.
In 1845 bewees hij het vrijkomen van electriciteit tijdens het uitbarsten, als gevolg van de druk van de luchtblaas van een membraan gespannen over een glazen cilinder en geplaatst op het platform van een pneumatische machine. Hij legde uit dat dit fenomeen te wijten is aan de vernietiging van de moleculaire delen van het membraan en het vergeleken kan worden met de elektrische effecten die voorkomen op andere lichamen.
In 1851 bestudeerde hij het feit dat wanneer men in een vloeistof een smalle buis die aan beide uiteinden open is verticaal inbrengt en wanneer deze wordt verwijderd na het blokkeren van het bovenste gat, de vloeistofkolom door de buis opgeschort blijft zolang dit gat gesloten wordt gehouden.
In 1853 publiceerde hij een paper over de invloed van de aanwezigheid van lucht in de buizen in de situatie van evenwicht van het onderste oppervlakte-uiteinde wanneer de kolom werd opgeschort. Hij stelde voor de waarde van de diameter te beperken waardoor de aanwezigheid van lucht in het volume van het water geen invloed heeft.
In 1863 gaf hij een toelichting bij de oorzaken die de invoering van een vloeistof in een vaas met smalle opening voorkomen.
Duprez publiceerde verschillende bijdragen in de publicaties van de Academie: over de bliksemafleider en de electriciteit die vrijkomt tijdens stormen.

Publicaties

Publicaties aan de Academie

• "Mémoire en réponse à la question : On demande un examen approfondi de nos connaissances sur l'électricité de l'air, et des moyens employés jusqu'à ce jour pour apprécier les phénomènes électriques qui se passent dans l'atmosphère", in Mémoires couronnés et mémoires des savants étrangers, publiés par l'Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique, vol. 16, 1843.
• "Résumé des observations météorologiques, faites à Gand, pendant l'année 1841à 1872", in Nouveaux mémoires de l’Académie Royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles, vol. 15-40, Brussel: M. Hayez, 1842 tot 1872, p. 1-10.
• "Mémoire sur un cas particulier de l'équilibre des liquides : 1^ère partie", in Nouveaux mémoires de l’Académie Royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles, vol. 26, 1851.
• "Mémoire sur un cas particulier de l'équilibre des liquides : 2^ème partie", in Nouveaux mémoires de l’Académie Royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles, vol. 28, 1854.
• "Statistique des coups de foudre qui ont frappé les paratonnerres ou des édifices armés de ces appareils ", in Nouveaux mémoires de l’Académie Royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles, vol. 31, 1859.
• Hij publiceerde verschillende artikelen en rapporten in de jaarboeken van de Academie.
  

Bibliografie

• VANDER LINDEN, Herman, "Duprez (François-Joseph-Ferdinand)", in Biographie Nationale, vol. 30, Brussel : Établissements Émile Bruylant, 1958, kol. 357-359.
• VAN DER MENSBRUGGHE, Gustave, "François-Joseph-Ferdinand Duprez, membre de l’Académie", in Annuaire de l’Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique, 1888, p. 237-273.