Van Itterbeek, Augustinus Franciscus (1904-1968)

EnglishNederlandsfrançais

Natuurkundige, geboren in Aalst op 14 augustus 1904, overleden te Leuven op 28 april 1968.

Biografie

Van Itterbeek werd geboren in Aalst op 14 augustus 1904. Hij studeerde natuurkunde aan de Rijksuniversiteit van Gent onder professor J.E. Verschaffelt. In 1927 promoveerde hij tot doctor in de wis- en natuurkunde. Hij was gedurende één jaar leraar aan het Gentse Atheneum.
In 1928 trok hij naar Leiden, waar hij de assistent werd van Professor Keesom aan het Kamerlingh Onnes Laboratorium. Bij zijn terugkeer naar Gent ontving hij in 1932 het aggregaat van het hoger onderwijs voor de theoretische en de experimentele natuurkunde met het proefschrift: "Experimentele en theoretische beschouwingen over gasvormig helium, waterstof en zuurstof bij lage en zeer lage temperaturen".
In 1932 werd hij benoemd tot docent en in 1935 tot gewoon hoogleraar aan de Faculteit Wetenschappen aan de KUL. In 1949 werd hij aangesteld als tijdelijk opvolger van prof. W. De Haas aan het Kamerlingh Onnes Laboratorium. In de loop van de jaren nam echter het aantal studenten en medewerkers in Leuven sterk toe, waardoor hij zich in 1960 genoodzaakt zag zich terug te trekken uit Leiden. Hij en zijn medewerkers bleven nauwe contacten onderhouden met Leiden. In hetzelfde jaar werd hij benoemd tot lector aan de Ulg, waar hij een cursus doceerde over de eigenschappen van de vaste stof bij lage temperaturen.

Van Itterbeek werd op 21 oktober 1939 verkozen tot werkend lid van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor wetenschappen en kunsten. In 1950 nam hij het voorzitterschap waar. Aan de Academie was hij eveneens lid van de Bestendige Commissie voor de Geschiedenis van de Wetenschappen. Daarnaast was hij voorzitter van de Eerste Commissie van het Institut International du Froid en werd hij in 1953 benoemd tot buitenlands lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van wetenschappen.
Ook ontving hij een aantal onderscheidingen: Commandeur in de Orde van Oranje-Nassau en commandeur in de orde van Sint-Sylvester. Hij overleed op 28 april 1968 in Leuven.

Werken

Tijdens zijn periode aan het Kamerlingh Onnes Laboratorium deed hij onderzoek naar de voortplantingssnelheden van geluid bij lage temperaturen in gasvormige zuurstof, waterstof en helium en de daarmee samenhangende afwijkingen der ideale gaswetten.
Hij stichtte samen met een aantal medewerkers het Laboratorium voor Lage temperaturen en technische fysica. Het laboratorium breidde tussen 1953 en 1954 uit met de studie van de spectrografie der radiofrequenties en er werd een afdeling elektronenmicroscopie opgericht. Van Itterbeek werkte vaak samen met de industrie. Hij stichtte het Studiecentrum voor wetenschappelijke en toegepaste koeltechniek, waar voornamelijk technische metingen inzake koeltechniek werden uitgevoerd en ook aanverwante problemen werden opgelost ten dienste van de industrie. Ook de technische akoestiek werd een onderwerp van onderzoek.

Voor zijn onderzoek ontving hij in 1932 de Agathon De Potterprijs en in 1948 de Tienjaarlijkse Prijs voor Natuurkunde voor de periode 1939-1948, voor een studie over de techniek van de liquifactie en over akoestische metingen met hoorbaar en ultrasonoor geluid, viscositeitsmetingen, metingen in verband met de adsorptie, studie van dunne metaallaagjes en metingen van diëlektrische constanten.
Zijn werk bestreek vele gebieden van de fundamentele en toegepaste fysica: lage temperaturen, hoge drukken, elektronenmicroscopie, fysische en technische akoestiek, magnetisme, vaste toestand en spectrografie der radiofrequenties. Hij was vooral begaan met de techniek van het expermiment, zo slaagde hij erin om met beperkte middelen, helium vloeibaar te maken door desorptie.

Publicaties

• Voor een lijst met publicaties zie P., Mariëns, "In Memoriam Prof. Augustinus Van Itterbeek", In: Jaarboek 1968, Brussel: KVAB, p. 338-353.

Bibliografie

• P. Mariëns, "In Memoriam Prof. Augustinus Van Itterbeek", In: Jaarboek 1968, Brussel: KVAB, p. 336-337.
• C.J. Gorter, "Levensbericht van Augustinus Franciscus van Itterbeek", In: Jaarboek KNAW, 1968-1969, Amsterdam, pp. 240-242.
• "Van Itterbeek Augustinus", In : De Koninklijke Vlaamse Academie van België voor wetenschappen en kunsten en haar leden, Koninklijke Vlaamse Academie van België voor wetenschappen en kunsten, 2010, p.290.