Le Paige, Constantin Marie Michel (1852-1929)
Wiskundige, geboren te Luik op 9 maart 1852 en overleden in dezelfde stad op 26 januari 1929.
Biografie
Constantin-Marie-Michel-Hubert-Jérôme Le Paige werd geboren te Luik op 9 maart 1852. Hij schreef zich in aan de Fondation François de Sclessin te Spa, het instituut werd geleid door Jezuiëten. Hij studeerde vervolgens aan de middelbare school van Spa en nadien aan het Koninklijk Atheneum van Luik. Hij werd op 11 september 1869 graduaat in de letteren. Het jaar daarop volgde hij de cursus hogere wiskunde gedoceerd door V. Falisse. Op 28 juli 1875 promoveerde hij aan de Universiteit van Luik tot doctor in de natuurkunde en de wiskunde.[1]
Hij werd op 10 oktober 1876 aan de Universiteit van Luik benoemd tot docent, in 1882 tot buitengewoon hoogleraar en in 1885 tot gewoon hoogleraar. In 1922 werd hij toegelaten tot het emeritaat. Hij was van 1895 tot 1898 rector en administrateur-inspecteur van 1905 tot 1922.
| Data | Statuut en genootschap |
|---|---|
| 1876-1922 | theorie van de determinanten |
| 1876-1884 | hogere aanvullende analyse |
| 1879-1896 | hogere geometrie |
| 1879-1884 | beschrijvende meetkunde van François-Jacques-Philippe Folie |
| 1884-1897 | hogere analyse |
| 1884-1922 | kansberekening |
| 1896-1922 | hemelmechanica en toevoegingen bij de analytische mechanica |
| 1897-1922 | elementen van de astronomie en de geodesie |
| 1890-1922 | geschiedenis van de wiskunde en de natuurkunde |
| 1890-1922 | fysische astronomie |
Le Paige was directeur van het Institut Astrophysique van Cointe, dat tussen 1897 en 1922 bij de Universiteit van Luik hoorde.
Hij was vanaf 1878 lid van de Société royale des Sciences de Liège en werd hiervan in secretaris-generaal. Hij maakte eveneens deel uit van de Société royale des Sciences de Bohême. Hij was buitenlands corresponderend lid van de Académie Pontificale des Nuovi Lincei (1881) en van de Académie royale des Sciences de Lisbonne (1883). Hij was lid van de Académie impériale Léopoldino Carolinienne des Curieux de la Nature te Halle (1883) en erelid van de Société mathématique van Amsterdam (1886). Hij maakte ook deel uit van de Société scientifique de Bruxelles, van de Société mathématique de France en van Praag.
Hij ontving de vijfjaarlijkse prijs voor natuurkunde en wiskunde voor de periode 1879-1883.
Hij werd op 15 december 1885 benoemd tot corresponderend lid van de Académie royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles en effectief lid op 15 december 1890. In 1907 werd hij directeur van de Klasse Wetenschappen.
Hij stierf te Luik op 27 januari 1929.
Werken
Het wiskundig onderzoek van Le Paige behandelde vooral de theorie van de binaire algebraïsche vorm en deze van de homografieën en de involuten. Ook bestudeerde hij de hieraan verbonden theoriën. De tweede was de geometrische interpretatie van de eerste.
Hij had het idee om de linkse kubus te gebruiken ter ondersteuning van de involuties van de derde. Hij opende hiermee de weg voor het onderzoek van François Henri Gustave Deruyts. Le Paige gaf ook twee generaties projecties van het kubisch oppervlak weer. Hij maakte gebruik van één van deze projecties voor de constructie van de kubische oppervlakte bestaande uit 19 punten.[3]
Le Paige bestudeerde de generatie vlakke krommen. Hij werkte samen met François Folie aan een publicatie over de kubische krommen.[4]
Hij publiceerde verschillende werken over de geschiedenis van de wiskunde.[5]
Hij publiceerde de briefwisseling tussen René de Sluse en de landmeters van zijn tijd (1884). Hij publiceerde eveneens : notes pour servir à l'histoire des mathématiques dans l'ancien Pays de Liège (1890) en note sur l'origine de certains signes d'opérations.
In zijn discours als rector van de Luikse Universiteit presenteerde hij een overzicht van de geschiedenis van de astronomie.
Enkele publicaties van Le Paige over astronomie: de Détermination des coordonnées de l'Institut, de Réduction du lieu apparent, de Photographie de l'atmosphère, de Visées au bain de mercure, etc.[6]
Publicaties
- Een volledige lijst met publicaties van Le Paige is beschikbaar in: GODEAUX, Lucien, "Notice sur Constantin Le Paige, membre de l’Académie", in Annuaire de l’Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique, 1939, p. 239-269.
Bibliografie
- GODEAUX, Lucien, "Paige, (Constantin-Marie-Michel de Le )", in Biographie Nationale, vol. 30, Brussel : Établissements Émile Bruylant, 1958, kol. 653-655.
- GODEAUX, Lucien, "Notice sur Constantin Le Paige, membre de l’Académie", in Annuaire de l’Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique, 1939, p. 261-269.
Notes
- ↑ GODEAUX, Lucien, "Notice sur Constantin Le Paige, membre de l’Académie", in Annuaire de l’Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique, 1939, p. 239
- ↑ GODEAUX, Lucien, "Paige, (Constantin-Marie-Michel de Le )", in Biographie Nationale, vol. 30, Brussel : Établissements Émile Bruylant, 1958, kol. 654.
- ↑ GODEAUX, Lucien, "Notice sur Constantin Le Paige, membre de l’Académie", in Annuaire de l’Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique, 1939, p. 251-255.
- ↑ GODEAUX, Lucien, "Paige, (Constantin-Marie-Michel de Le )", in Biographie Nationale, vol. 30, Brussel : Établissements Émile Bruylant, 1958, kol. 655.
- ↑ GODEAUX, Lucien, "Notice sur Constantin Le Paige, membre de l’Académie", in Annuaire de l’Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique, 1939, p. 255-257.
- ↑ GODEAUX, Lucien, "Notice sur Constantin Le Paige, membre de l’Académie", in Annuaire de l’Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique, 1939, p. 258.
