Darwin, Charles - Borstbeeld in Zoo Antwerpen

EnglishNederlandsfrançais

FR

Standbeeld van Charles Darwin (1809-1882), getiteld "Borstbeeld van Charles Darwin met een allegorische Figuur". Van de hand van beeldhouwer Jef Lambeaux (1852-1908), gecreëerd en onthuld in 1898 in de Zoo van Antwerpen.

Zie ook: Darwin, Charles - Buste aan het Institut de Zoologie in Luik.

Voorstelling

Het bronzen kunstwerk is gewijd aan de Britse natuurwetenschapper, bioloog en geoloog Charles Darwin. Darwin is vandaag wereldwijd bekend als ontwerper van de theorie dat de evolutie van soorten door natuurlijke selectie wordt gedreven .

Het is nochtans niet de wereldvermaarde geleerde die in het beeldhouwwerk centraal lijkt te staan. Darwin zelf is aanwezig als een buste van zichzelf. Deze buste bevindt zich op een sokkel die de vorm heeft van een afgeknotte boomstam, waarop twee boeken liggen. De boeken staan symbool voor Darwins twee belangrijkste werken, On the origin of species (1859) en The Descent of Man (1871). Het is vooral de tweede, meer dan levensgrote figuur van een allegorisch naakt, die de aandacht trekt. Zij kijkt op naar de buste terwijl ze tegen de sokkel leunt. In haar rechterhand houdt ze een maretak, symbool van de wetenschap. Het beeldhouwwerk met het bevallige naakt als centrale figuur typeert de progressieve kunstenaar Jef Lambeaux, één van de grootste beeldhouwers uit het laatste kwart van de negentiende eeuw en een belangrijk vertegenwoordiger van het realisme. Lambeaux was gekend en berucht voor zijn sensuele taferelen. Eerder al hadden werken als ‘De Godin van de Bock’ en ‘De dronkenschap’ hem veel kritiek bezorgd, vooral in katholieke middens. Het is niet duidelijk of het beeld van Darwin met het sensuele naakt ook ophef veroorzaakte. Lambeaux is vandaag vooral bekend als schepper van het dynamische Brabostandbeeld op de Grote Markt in Antwerpen.

Ook de beelden aan de ingang van het roofdierengebouw, waaronder "Prometheus en de arend" van de Zoo zijn een creatie van Lambeaux.

Rond het einde van de negentiende eeuw kwam er in België een persoonlijkheidscultus rond bekenden evolutionisten op gang. Het beeldhouwwerk in de Antwerpse zoo vormt één van de vroegste huldemonumenten aan Darwin in het westen, samen met de buste van Darwin die de gevel van het Institut de Zoologie in Luik sierde. Dat de Antwerpse zoo zich als één van de voorlopers opwierp is niet onlogisch. Vele van de geleerden die aan dierentuinen waren verbonden, namen Darwins theoriën als uitgangspunt voor hun eigen studie. Dit is wellicht de reden waarom Darwin al kort na zijn overlijden met een standbeeld van een prominent kunstenaar werd geëerd. Het uitbeelden van Darwin als buste van zichzelf - terwijl er op dit moment nog nagenoeg geen beelden van de man bestonden - kan in die zin worden geïnterpreteerd als een voorafspiegeling van Darwins intrede in het canon van grote geleerden.

Historiek

Het standbeeld is een gift van de Engelse schilder en beeldhouwer William Fiott Barber, die op dit moment eigenaar was van het Hôtel de l'Europe op de Antwerpse Groenplaats. Op de zijkant van de sokkel staat een portret van de schenker, met het opschrift: "En accomplissement d’un desir exprimé par feu WIlliam Fiott Barber ce bronze a ete erigé à la mémoire de Darwin.", Auteur Roland Baetens stelt nochtans dat het beeld geschonken werd door de familie C. Van Bellingen, naar aanleiding van het vijftigjarig jubileum van de dierentuin.

Locatie

Het beeld bevindt zich in de Zoo van Antwerpen, nabij het vogelpaleis.

Bibliografie

• Schrevens, Fernand, "Darwin in de Antwerpse Zoo, een brons van Jef Lambeaux: 200 jaar Charles Darwin (1809-2009)", in: Vob Jaarboek, 2009.
• “Openbaar kunstbezit in de Zoo”, in: Openbaar kunstbezit in Vlaanderen, 24 (1986), nr. 2.
• Baetens, Roland, De roep van het paradijs: 150 jaar Antwerpse Zoo, Tielt, 1993, 137.
• Raf De Bont, Darwins kleinkinderen: de evolutietheorie in België, 1865-1945, Nijmegen, 2008.