Hart van het eerste cyclotron - Louvain-la-Neuve
Hart van het eerste Belgische cyclotron (bouwjaar 1947), dat in 1970-1972 (?) een nieuw leven kreeg als publiek herinneringsmonument, in Louvain-la-Neuve.
Voorstelling
Het 'herinneringsmonument' op de Boulevard Baudouin 1er is een oorspronkelijk onderdeel - het hart - van een buiten gebruik geraakt cyclotron, een circulaire deeltjesversneller. Het gaat meer bepaald om het eerste cyclotron in België. Her werd gebouwd in 1947 onder supervisie van de Leuvense hoogleraar (KUL-UCL) Marc de Hemptinne. Het hart is vervaardigd uit staal dat rood werd geverfd. Het onderdeel heeft een volume van 6 kubieke meter.
Het atypische monument bevat een in witte verf aangebracht opschrift:
- Coeur du 1er cyclotron belge 1947
Historiek
België stapte pas na de Eerste Wereldoorlog echt in het internationale speerpuntonderzoek in de experimentele fysica. Aan de Universiteit van Leuven legde de hoogleraar Marc de Hemptinne zich toe op het bestuderen van de nieuwe experimentele ontwikkelingen. Na de Tweede Wereldoorlog startte de Universiteit van Leuven onder leiding van De Hemptinne en ondersteund met krediet van de Union Minière en het Interuniversitair Instituut voor Kernwetenschappen, met de bouw van een deuteronenversnellend cyclotron. De machine kwam terecht in het Centrum voor Kernfysica in Heverlee. Van 1952 tot 1959 werd dit cyclotron gebruikt voor de productie van radioactieve isotopen en snelle neutronen, vervolgens voor de studie van kernreacties en voor de spectroscopie van deeltjes met korte levensduur.
Met de verhuis van de Franstalige Leuvense universiteit naar Waals-Brabant ontstonden plannen voor de bouw van een nieuwe isochrone cyclotron. Het nieuwe toestel, de CYCLONE (CYClotron de Louvain-la-Neuve), trad in werking in 1972 en werd al snel een werkinstrument voor gebruik op interuniversitaire en internationale basis. België speelde op deze manier een vooraanstaande rol in de ontwikkeling van de kernfysica en de deeltjesfysica, zoals bleek uit de voorname functie die Belgische geleerden hadden in de totstandkoming van CERN. Ondertussen werd het verouderde cyclotron ontmanteld. Ter herinnering aan deze beginfase van het pionierschap van België in de kernfysica werd beslist om het hart van de machine een plek te geven in de publieke ruimte.
Locatie
Het hart van het cyclotron bevindt zich op de Boulevard Baudouin 1er in Louvain-la-Neuve, niet ver verwijderd van het huidige, werkende cyclotron van de UCL.
Referenties
- Macq, Pierre, "Le cyclotron", in: Paul Servais, Véronique Fillieux en Françoise Hiraux (red.), La recherche. Passions, pratiques, parcours. La communauté scientifique a l’UCL depuis 1834 (Louvain-la-Neuve: Archives de l’Université catholique de Louvain, 2001) p. 249-257.
- Marage, Pierre, "De kernfysica en de deeltjesfysica", in: Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel: Dexia, 2001, vol. 2, 85-92.
