Hirsch, Guy Charles (1915-1993)

EnglishNederlandsfrançais

FR

Wiskundige en wetenschapsfilosoof, geboren te Londen op 20 september 1915 en overleden te Jette op 3 augustus 1993.

Biografie

Guy Hirsch werd geboren te Londen op 20 september 1915 en keerde kort na de wapenstilstand van de Eerste Wereldoorlog met zijn ouders terug naar Brussel. Zijn lager onderwijs genoot hij aan de Rijksmiddelbare school te Laken en zijn humaniora volgde hij aan het Koninklijk Atheneum te Brussel. In 1936 behaalde hij aan de ULB het diploma van licentiaat in de wiskunde. Een jaar later werd hij gepromoveerd tot doctor in de wetenschappen, groep wiskunde. In 1948 werd hij geaggregeerde voor het Hoger Onderwijs.
Hij won een reeks reisbeurzen waardoor hij enkele jaren in het buitenland (Zwitserland, Duitsland, Nederland en Frankrijk) kon werken: de eerste plaats in de reisbeurzenwedstrijd in 1937, samen met de reisbeurzen van de Universitaire Stichting en van de Francqui-stichting.
Hij bekleedde aan het NFWO tussen 1941 en 1949 alle mandaten van aspirant tot en met bevoegd verklaard navorser.
Zijn academische carrière startte in 1949 wanneer hij wiskunde doceerde aan de Rijkslandbouwhogeschool in Gent. Aan dit instituut doceerde hij tot in 1962.
In 1957 werd hij benoemd tot buitengewoon hoogleraar aan de ULB en na de splitsing ULB-VUB in 1959 bleef hij als gewoon hoogleraar aan deze instellingen les geven tot aan zijn emeritaat in 1985.
Hij werd op 3 oktober 1973 corresponderend lid van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor wetenschappen en kunsten, werkend lid op 10 mei 1978 en erelid in 1990. Hij was lid van het Nationaal Comité voor wiskunde en van het Nationaal Comité voor Logica, geschiedenis en filosofie der wetenschappen.
Guy Hirsch was de drijvende kracht achter het Belgisch Wiskundig Genootschap, waarvan hij in 1947 adjunct-secretaris werd. In 1953 werd hij secretaris, deze functie oefende hij uit tot aan zijn dood.
Hij overleed te Jette op 3 augustus 1993.

Werken

Zijn wetenschappelijk werkterrein omvatte twee gebieden: de algebraïsche topologie en de filosofie van de wetenschappen. Als leerling van Alfred Errera, slaagde Guy Hirsch erin om de algebraïsche topologie in België op internationaal niveau te brengen. Hij was een van de eerste die experimenteerde met algebraïsche modellen, hij presenteerde hierover een reeks artikelen die verschenen tussen 1948 en 1956. Hij was specialist in vezelbundels, een specifieke mathematische ruimte, en heeft hierop een belangrijke stempel gedrukt, zo spreekt men nog steeds van de stelling van Leray-Hirsch, Hirsch-Koszul algebra’s, de spectraalrij van Hirsch-Wu en de formule van Hirsch voor de veelterm van Poincaré geassocieerd met de topologie van bepaalde homogene ruimten. Hij ontdekte een zestiendimensionale variëteit, namelijk de projectieve vlak der octaven, dat gedefinieerd werd op de octaven van Cayley-Graves, die een niet-associatieve algebra vormen.
Voor zijn baanbrekend werk in de wiskunde ontving hij verschillende prijzen: de Baron Louis Empain-prijs (1938), de Prijs van de Kring der Alumni (1950) en in 1954 de François Deruyts prijs. Tijdens het academiejaar 1956-1957 bekleedde hij de Francqui-leerstoel aan de Katholieke Universiteit van Leuven en in 1958 was hij visiting professor aan het Massachusetts Institute of Technology.

Wetenschapsfilosofie

De belangstelling van Guy Hirsch voor de wiskunde is niet beperkt gebleven tot de algebraïsche topologie. Hij was geïnteresseerd in de grondslagen en de filosofie van de wiskunde (vooral van de waarschijnlijkheidsrekening) en in de wetenschapsgeschiedenis. Hij gaf in 1956 tijdens een colloquim ingericht door het tijdschrift Mathematica & Paedagogia een uiteenzetting over zijn filosofische opvattingen getiteld Quelques réflexions sur le caractère des mathématiques. Aanvankelijk bestudeerde hij de logische grondslagen van de waarschijnlijkheidsrekening en de toepassing ervan op de statistiek.
Zijn filosofie wordt algemeen beschouwd als een nieuwe vorm van rationalisme, ondanks de aanknopingspunten met het logisch empirisme.
Van Orman Quine, een wetenschapsfilosoof verdedigde in de jaren '50 de opvatting dat de wiskunde op hetzelfde vlak als de andere wetenschappen diende geplaatst te worden. Guy Hirsch analyseerde het werk van deze wetenschapsfilosoof. Na deze analyse kwam hij tot een afwijking tussen de informele wiskundige redenering en de reconstructie die men er aan geeft in de formele logica. Hij hechtte veel belang aan de studie van structuren en schema’s. Ook het probleem van Gödel, waarbij aangetoond werd dat de hypothese van het continue verenigbaar is met de axioma’s van de theorie der verzamelingen en dat in 1962 in twijfel werd getrokken, onderzocht hij uitvoerig.
Voor zijn inspanningen op dit gebied ontving hij van de Universiteit van Dijon in 1983 een ere-doctoraat. Het Belgisch Wiskundig Genootschap publiceerde een selectie uit zijn werk.
Guy Hirsch zelf schreef in het Bulletin van het genootschap analyses van boeken, dit waren korte monografieën over het thema van het geanalyseerde boek.

Wetenschapsgeschiedenis

Hij redigeerde het hoofdstuk over de algebraïsche topologie in een publicatie onder leiding van Jean Dieudonné.

Publicaties

• Korte lijst met publicaties Universiteit Gent geconsulteerd op 15/07/2010 om 15u40.
• Voor een lijst met publicaties zie: "Selected works of Guy Hirsch", In: Bulletin of the Belgian mathematical society - Simon Stevin. Supplement, 1995

Bibliografie

• Félix, Yves, "Hirsch, Guy Charles", in Nouvelle Biographie nationale, vol. 8, p. 196-197.
• Gochets, Paul, "Les contributions de Guy Hirsch à la philosophie des sciences", In:Bulletin de la Société mathématique de Belgique, tome XXXVIII, 1986, p. 9-32.
• Mawhin, Jean, De wiskunde, in: Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel: Dexia/La Renaissance du livre, 2001, vol. 1, p. 76-77; 80.
• "Guy Hirsch", In: De Koninklijke Vlaamse Academie van België voor wetenschappen en kunsten en haar leden, Koninklijke Vlaamse Academie van België voor wetenschappen en kunsten, 2010, p. 126.
• Mertens, R.A. , "In memoriam Guy Hirsch", Jaarboek 1993-1996, Brussel: KVAB, p. 121-123.
• "History of topology", In: James, I.M, History of Topology, Elsevier, 1999, p. 760.