Institut de Physique - Universiteit Luik
Onderzoeks- en onderwijsinstelling voor fysica aan de Universiteit van Luik, gecreëerd in 1892-93. Maakt deel uit van de Instituts Trasenster.
Contents
Oprichting
In de jaren 1860-1870 vonden experiment en practica ingang aan de wetenschapsfaculteiten van de Belgische universiteiten. Lichtend voorbeeld was Duitsland, waar het experimentalistisch model, weg van ex cathedra onderwijs, al eerder was doorgebroken. Belgische hoogleraren richtten op eigen initiatief laboratoria voor onderwijs en onderzoek in. Meestal kregen ze hiervoor echter slechts bescheiden, slecht uitgeruste achterlokalen of benepen ruimten ter beschikking, of ontvingen ze studenten noodgedwongen in hun huislaboratorium. In het laatste kwart van de negentiende eeuw werd het ook de beleidsmakers duidelijk dat deze schamele wetenschapsinfrastructuur niet meer voldeed. Onder stimulans van eerste minister Walthère Frère-Orban kwam de overheid in 1879 over de brug met een broodnodige injectie voor haar beide rijksuniversiteiten Gent en Luik. De Universiteit van Luik ving een flink deel van de koek: bijna 3 miljoen van de in totaal 4,5 miljoen frank subsidies. Dit was deels te danken aan de tussenkomst van de liberaalgezinde rector Louis Trasenster. Daarmee brak de bouwperiode van imposante wetenschapspaleizen aan. Deze bevestigden en ondersteunden het toegenomen prestige van de natuurwetenschappelijke disciplines in het laatste kwart van de eeuw.
Op aanmoediging van Walthère Spring koos het Luikse universiteitsbestuur voor een ambitieus infrastructuurplan met, naar Duits voorbeeld, aparte gebouwen voor de verschillende afdelingen van de universiteit. Een geschikte site vinden was echter geen sinecure. Aanvankelijk was het de bedoeling om alle te bouwen instituten in de Botanische Tuin onder te brengen. Buurtbewoners, die vreesden voor giftige dampen van de laboratoria, staken daar echter een stokje voor. Hierna kwamen allerlei andere opties op tafel. Ten slotte werd gekozen voor een verspreiding op drie sites: het terrein van het Hospice des Incurables, de Botanische tuin en de site rond de place de l'Université, het oude brandpunt van universitaire activiteit.
Uitzicht en inrichting
Het was op deze laatste site dat men het nieuwe Institut de Physique situeerde. Daarvoor moest het bestaande, oude pand tussen het Instituut voor Algemene Scheikunde aan de quai de l'Université en het sobere Institut de Mécanique appliquée et de physique industrielle grotendeels worden heropgebouwd. De werken gingen van start rond 1892, kort na de afronding van de bouw- en renovatiewerken aan het Institut de Chimie.
Bij zijn officiële opening telde het instituut op het gelijkvloers drie laboratoria voor experimentele fysica, waarvan het eerste voor de hoogleraren, het twee voor de studenten en het derde voor calorimetrische opzoekingen was voorbehouden. Op de eerste verdieping bevond zich naast een uitgebreide museumcollectie ook een ruim auditorium met elektrische verlichting en de modernste snufjes inzake projectie-apparatuur. Aansluitend aan dat auditorium was er een preparatiezaal, waar hoogleraren het didactisch-visueel materiaal van hun les voorbereidden. Op de tweede etage waren een optisch laboratorium met heliostaat en een collectiezaal geïnstalleerd. De kelders vormden machinekamer van het instituut, met onder meer een krachtige gasmotor, een Compound dynamo van 75 volt en een compressiepomp.
Eerste directeurs/hoofden
Verder verloop
In 1968 verhuisden de activiteiten van de fysica-afdeling naar de nieuwe campus Sart-Tilman.
Locatie
De gebouwen van het voormalige Institut de Physique bevinden zich aan de rue de l’Université en de quai de l’Université.
Bibliografie
- Comhaire, Charles, Université de Liège. Esquisse historique sur les bâtiments universitaires, Luik, 1892.
- Université de Liége. Inauguration solennelle des instituts universitaires le 24 novembre 1883, Luik, 1883.
- Le mouvement scientifique en Belgique 1830-1905, volume 1, Luik, 1907.
- Collignon, A., "A l’origine des grands Instituts universitaires liégeois: le vieux “Quartier de Bêche”", in: Revue médicale de Liège, 41 (1986), 755-775.
- Claude, Jacqueline, Doppagne, Philippe, Duquenne-Herla, Kathleen (e.a.), Liber memorialis 1967-1992, Université de Liège, Luik, 1993.
- Hamoir, G., Frère-Orban (1812-1896) et l’Université de Liège? Club Universitaire Réforme et Liberté, Luik, 1996.
