Instituut voor Tropische Geneeskunde-Institut de Médecine Tropicale

EnglishNederlandsfrançais

FR

Historiek

In 1906 richtte koning Leopold II de School voor Tropenziekten op, in de praktijk veeleer een school om artsen en verpleegkundigen te vormen voor de Vrijstaat Congo, toen nog zijn persoonlijke eigendom. De school was gecreëerd naar het voorbeeld van het Duitse Institut für Schiffs-und-Tropenkrankheiten in Hamburg en vooral van de Schools of Tropical Medecine van Londen en Liverpool, die al sinds 1899 bestonden. De school was gehuisvest in een oude villa in Brussel. In 1933 smolt de school, intussen Belgisch bezit, samen met de Kliniek Leopold II voor Tropenziekten en verhuisde ze naar Antwerpen. Voortaan heette ze Prins Leopold Instituut voor Tropische Geneeskunde of kortweg Instituut voor Tropische Geneeskunde. Het bleef vooral een opleidingsinstituut voor mensen die naar de tropen gingen en een ziekenhuis voor mensen die eruit terugkeerden. De meeste professoren waren gepensioneerde kolonialen.

Na de dekolonisatie in 1960 werd dit instituut een gespecialiseerd onderdeel van het Belgische stelsel voor hoger onderwijs. In 1964 breidde het curriculum uit met cursussen over tropische diergeneeskunde. In 1969 kwam er een Master of Public Health bij. Het studentenpubliek werd steeds internationaler, en de staf ging ook in een reeks ontwikkelingslanden doceren.

In de jaren zeventig breidde het onderzoekscomponent sterk uit en er werd veel meer aan onderzoek in de ontwikkelingslanden zelf gedaan. Dit leidde van zelf tot medische hulpverlening en samenwerking met vorsers, instituten en autoriteiten ter plaatse. De focus werd ruimer dan enkel het behandelen of voorkomen van ziekten; epidemiologie en organisatie van volksgezondheidssystemen kregen meer en meer aandacht. Want ziekten hebben niet enkel een biologische kant; sociaal-economische determinanten spelen evengoed mee.
In 1988 werd het Belgische ministerie van Onderwijs gedefederaliseerd. Omdat het ITG van dat ministerie afhing voor zijn basisfinanciering, werden het een deel van het academische landschap van Vlaanderen, zonder Franstalige tegenhanger. In de jaren tachtig kwam er een internationale Maîtrise en Sciences Biomédicales Tropicales, in 1998 omgevormd tot een Master in Disease Control.

In 1993 paste het ITG zijn statuten uit de koloniale tijd aan. De interuniversitaire positie werd verder bevestigd door het aanstellen van vertegenwoordigers van alle Vlaamse universiteiten in de Raad van Bestuur. Die Raad coöpteert ook drie leden uit onze internationale Wetenschappelijke Raad van Advies. Bij gentlemen’s agreement zijn dit de vertegenwoordigers van de Franstalige Belgische universiteiten. In 1996 sloot het samenwerkingsverbanden met de Vlaamse universiteiten over o.a. gezamenlijk onderwijs, onderzoek en doctorale opleiding.
In 1999 werden het door de Vlaamse overheid erkend als "Instelling van Openbaar Nut voor Postinitieel Onderwijs, Wetenschappelijk Onderzoek en Dienstverlening". Als tegenprestatie voor structurele financiering, zorgt het ITG voor duidelijke beleidsplannen, een gewaarborgd onderwijsvolume, organisatie en aanvaarding van interne en externe kwaliteitscontrole en samenwerking met andere universiteiten en internationale instituten. Aan de overkant van de straat kwam er een extra campus. Rond dezelfde tijd kregen ook de diergeneeskundigen hun eigen campus.

Sinds 1998 sluit het ITG raamakkoorden met de Directie-Generaal voor Ontwikkelingssamenwerking (DGOS). Heel wat onderzoeksprojecten worden erdoor gefinancierd. Het grootste deel van de werking wordt gefinancierd via projectfinanciering, eigen inkomsten en mecenaat. In 2007 kwam er ook een overeenkomst met de administratie Wetenschapsbeleid, waardoor het instituut beroep kan doen op onderzoeksbeurzen.
Het grootste deel van zijn geschiedenis werd het ITG internationaal erkend als een centre of excellence.

Website

http://www.itg.be/itg/

Bibliografie

Zie ook Wetenschappen onder de tropenzon: Belgische projecten in Congo (1885-1960)

• Baetens, Roland (red.), Een brug tussen twee werelden. Het Prins Leopold Instituut voor Tropische Geneeskunde Antwerpen 100 Jaar, onuitgegeven document.
• Lyons, Maryinez, The colonial disease: a social history of sleeping sickness in northern Zaïre, 1900-1940, Cambridge, 1992.
• Porter, Dorothy (red.), The history of public health and the modern state, 1994, Amsterdam.
• Poncelet, Marc, Nicolaï, Henri, Delhal, Jacques en Symoens, Jean-Jacques, "De overzeese wetenschappen" in: Robert Halleux et al. (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België, 1815-2000, vol. 2, Brussel, 2001, 235-265.
• Lagae, Johan, ‘Het echte belang van de kolonisatie valt samen met dat van de wetenschap. Over kennisproductie en de rol van wetenschap in de Belgische koloniale context’, in: Het geheugen van Congo. De koloniale tijd, Tervuren/Gent, 2005.
• Mantels, Ruben, Geleerd in de tropen Congo en de wetenschap, Leuven, 2007.
• Diser, Lyvia, Ambtenaren in witte jas. Laboratoriumwetenschap in het Belgisch overheidsbeleid (1870-1940), Onuitgegeven proefschrift, Katholieke Universiteit Leuven, departement Geschiedenis, 2013.
• De geneeskundige loopbanen in Belgisch Congo, Brussel, 1949.