Utenhove van Heemstede, Jacobus Maurits Karel van (1773-1836)

EnglishNederlandsfrançais

FR

Astronoom en wiskundige, geboren te Utrecht op 26 juli 1773 en overleden te Lienden in Nederland op 4 september 1836.

Biografie

Jacobus Maurits Karel was de zoon van Willem Hendrik van Utenhove van Heemstede en Clara Charlotta de Geer. Hij werd geboren op 26 juli 1773 in Utrecht. Hij studeerde rechten aan de Universiteit in zijn geboortestad, maar hij veranderde snel van studierichting om zich te wijden aan de Griekse en Romeinse literatuur. Hij interesseerde zich voor astronomie nadat hij werd uitgedaagd om een eclips te berekenen. Zijn eerste professoren waren Laurens Praalder (1711-1793) en Johann Friedrich Hennert (1722-1813).
Hij studeerde astronomie en wiskunde aan de Hogeschool van Utrecht, maar hij voltooide zijn opleiding niet. In 1795 wanneer Nederland Frans gebied werd, vertrouwde professor Hennert het observatorium van Utrecht toe aan van Utenhoven. Zijn eerste observaties dateren van 1797. Op 6 januari 1799 observeerde hij de eclips van Jupiter door de maan. In dezelfde periode verliet hij de observationele astronomie om zich meer toe te leggen op theoretisch onderzoek. In 1798 berekende hij de positie van 35 sterren door ze te relateren aan de ecliptica of schijnbare zonneweg. Hij droeg bij tot de berekening van de precieze lengtegraad van de stad Utrecht. Jacobus Van Utenhove, Brunings en de Beaufort beschreven in hun werken verschillende eclipsen van de satellieten van Jupiter.
Van Utenhoven was lid van verschillende wetenschappelijke genootschappen onder andere van het Amsterdamsch wiskundig genootschap, van het Koninklijk Instituut van Wetenschappen, het Bataafsch Genootschap der Proefondervindelijke Wijsbegeerte van Rotterdam en van het Provinciaal Utrechtsch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen. Tenslotte werd hij directeur van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen van Haarlem en erelid van het genootschap "Felix meritis".
Hij werd verkozen tot lid van de Académie royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles op 30 november 1818.
In 1814 startte Utenhove zijn politieke carrière en werd verkozen tot lid van de Provinciale Staten van Utrecht voor de ridderschap, van 13 juli 1814 tot 20 december 1818 en van 5 juli 1831 tot 1 september 1836. Hij was tussen 20 oktober 1818 en 18 oktober 1830 lid van de Tweede Kamer van de Staten-Generaal voor de provincie Utrecht. In 1825 ontving hij de titel van Ridder in de Orde van de Belgische Leeuw. Tegelijkertijd bleef hij meteorologische studies maken, deze werden geregistreerd in de archieven van het Koninklijk Instituut voor de Wetenschappen.

Werken

Van Utenhove van Heemstede publiceerde het overgrote deel van zijn werk in de Verhandelingen van het Koninklijk Nederlands instituut van wetenschappen, letterkunde en schone kunsten te Amsterdam.
Hij vertaalde en becommentarieerde de kosmologische correspondentie van Johann Heinrich Lambert over de opbouw van het heelal.

Publicaties

• DARQUIER, A., LAMBERT, J.H., UTENHOVE VAN HEEMSTEDE, Jacobus Maurits Karel van, Lettres cosmologiques sur l'organisation de l'univers, écrites en 1761, Amsterdam: Veuve G. Hulst van Keulen, 1801.
• UTENHOVE VAN HEEMSTEDE, Jacobus Maurits Karel van, "Over de verdeeling van den omtrek des cirkels in gelijke deelen," in Verhandelingen der eerste klasse van het koninklijk-nederlandsche instituut van wetenschappen, letterkunde en schoone kunsten te Amsterdam, vol. 4, Amsterdam: Piper en Ipenbuur, p. 217.
• UTENHOVE VAN HEEMSTEDE, Jacobus Maurits Karel van, "Over de bestendigheid der middelpuntvliedende krachten, niettegenstaande de veranderlijke snelheden in de cycloïdale beweging",in Nieuwe verhandelingen der eerste klasse van het koninklijk-nederlandsche instituut van wetenschappen, letterkunde en schoone kunsten te Amsterdam, vol. 1, Amsterdam: Müller en comp., 1827. p. 145-151.
• UTENHOVE VAN HEEMSTEDE, Jacobus Maurits Karel van, "Verhandeling over het onderscheid tusschen spherische en parabolische spiegels voor teleskopent", in Nieuwe verhandelingen der eerste klasse van het koninklijk-nederlandsche instituut van wetenschappen, letterkunde en schoone kunsten te Amsterdam, vol. 2, Amsterdam: Müller en comp., 1827. p. 107.

Bibliografie

• "Jacob Maurits Carel Utenhove van Heemstede", op de website van het Biografisch portaal van Nederland, geconsulteerd op 19/04/10 om 11u.
  
• "J.M.C. baron van Utenhove van Heemstede", op de website Parlement en Politiek, geconsulteerd op 19/04/10 om 11u.
• QUETELET, Lambert-Adolphe-Jacques, "Notice sur Jacques Maurice Charles Utenhove van Heemstede", in Annuaire de l’Académie Royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles, vol. 1, Brussel: Hayez, 1838, p. 59.
• VON RÖMER, L.S.A.M., "Utenhove van Heemstede", in Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, vol. 6, Leiden: A. W. Sijthoffs Uitgevers-Maatchappij, p. 1291-1292.
• VANDER AA, A.J., "Utenhove (Jacob Maurits Carel Baron van)", in Biographisch Woordenboek der Nederlanden, vol. 18, Haarlem: J.J. Van Brederode, 1874, p. 34-35.