Wéry (Schouteden), Josephine (1879-1954)

EnglishNederlandsfrançais

FR

Plantkundige, koloniaal etnoloog en archeoloog. Geboren op 4 juli 1879 in Molenbeek en gestorven op 4 december 1954 in Brussel. Echtgenote van Henri Schouteden.

Biografie

Over Wérys jeugdjaren is weinig bekend. In 1902 schreef ze zich in aan de wetenschapsfaculteit van de Universiteit van Brussel. Ze was op dit moment één van de weinige en eerste meisjes aan deze faculteit: tussen 1891 en 1914 studeerden er slechts vier af. Twee jaar later ontving Wéry het speciaal diploma in de plantkunde. Hierna oriënteerde ze haar opleiding in de richting van botanische anatomie, fysiologie en paleontologie. Ze studeerde onder Leo Errera en daarna Jean Massart. Met deze laatste publiceerde ze een aantal wetenschappelijke artikels, waaronder een excursieverslag in de Revue de l’université libre de Bruxelles.

Na haar diplomering in 1906 ging Wéry als lerares in de Brusselse normaalschool voor meisjes aan de slag. Haar keuze was niet ongewoon: heel wat van de vrouwelijke afgestudeerden belandde voor het schoolbord. De pas opgerichte meisjesscholen hadden nood aan gediplomeerde vrouwen. Wérys interesse voor pedagogie vertaalde zich in engagementen in de Ligue de l’enseignement vanaf 1924 en de Conseil National des Femmes Belges (CNFB), waarvan ze de commissie onderwijs voorzat. Toch bleef de lerares ook als wetenschapper actief. Ze deed geobotanisch onderzoek, onder meer naar algen, en was een vaste deelnemer aan de botanische veldexcursies van Jean Massart. Haar observaties en fotomateriaal vormden de basis voor twee wetenschappelijke publicaties.

Ook na haar huwelijk met Henri Schouteden, een jonge zoöloog die ze wellicht tijdens haar studies ontmoette, bleef Wéry zich aan botanisch onderzoek wijden. Ze publiceerde onder meer over de chicoreiplant en vertegenwoordigde de Sectie Biologie op de tentoonstelling De Hedendaagsche Vrouw in Antwerpen. De aanstelling van Schouteden in het Congomuseum van Tervuren (1910) en nadien ook aan het Koloniale Hogeschool bood de beide echtgenoten de kans om hun onderzoekshorizon te verbreden. Tijdens gezamelijke studiereizen naar Congo onderzocht Wéry de plaatselijke vegetatie en fauna. Ze rapporteerde over haar ervaringen en bevindingen in het tijdschrift van de Union des femmes coloniales. Ze werd in 1923 ook lid van dit genootschap en in 1938 was ze een jaar lang president.

Ook etnologisch onderzoek van de kolonie genoot gaandeweg Wérys belangstelling. Ze was binnen de Union verantwoordelijk voor de publicatie van het rijk geïllustreerde Tissage et vannerie (1927). In 1933 zetelde ze als voorzitter van de afdeling Inheemse Kunsten en Ambachten van de Union des Femmes coloniales en was ze vertegenwoordiger van de Union in de Commissie voor Inheemse Kunsten en Ambachten van het ministerie van Koloniën.

In haar latere jaren ontwikkelde Wéry een passie voor regionaal historisch onderzoek. In 1942 liet ze een geschiedenis van Tervuren – waar ze woonde – verschijnen. Een jaar later volgde van haar hand een biografische studie van Karel van Lotharingen

Publicaties

Variabiliteit in het ribbenaantal bij de gewone kokkel. In Excursions scientifiques (Géographie, géologie, botanique, zoologie) organisées par l'extension de l'Université libre de Bruxelles, editie 1908.

Van Wéry hand verschenen onder meer:

• "Expériences sur l’attraction des abeilles par les fleurs", in: Académie Royale des Sciences de Belgique. Bulletin et Mémoires, 1904.
• Excursions scientifiques (Géographie, géologie, botanique, zoologie) organisées par l'extension de l'Université libre de Bruxelles et dirigées par M. le professeur Jean Massart / Relations faites par Mlle Joséphine Wery, régente aux cours supérieurs A de la ville de Bruxelles . I : Sur le littoral belge. La plage, les dunes, les alluvions, les polders, les anciennes rivières, Brussel, 1908.

Een eerdere editie van dit werk in Revue de l’université libre de Bruxelles van november 1905 tot april 1906 besprak een excursie ondernomen in september 1905. De tweede editie die Wéry in 1908 als een monografie uitgaf, nam ook observaties uit een tweede excursie van september 1906 op. De foto-afbeeldingen uit het werk kunnen bekijken worden op de beeldbank van het Vlaams instituut voor de Zee.

• Excursions scientifiques (Géographie, géologie, botanique et zoologie) organisées par l'extension de l'Université libre de Bruxelles et dirigées par M. le professeur Jean Massart / Relations faites par Mme Joséphine Schouteden-Wery, régente aux cours supérieurs A de la ville de Bruxelles et professeur à l'école normale d'institutrices de la ville de Bruxelles . II : Dans le Brabant, Brussel, 1913.

• "Quelque recherches sur les facteurs qui règlent la distribuition géographique des Algues dans le Veurne-Ambacht (région S.W. de la zone maritme belge)", in: Recueil de L’Institut Botanique Léo Errera, 8 (1911)
• "Quelques expériences de régénération de bourgeons chez les racines de Chicorées", in: Bulletin de la Classe des Sciences, 6 (1920), 152-166.
• A propos d'un portrait de Charles de Lorraine. Notes sur les bâtiments construits par les architectes J.A. Anneessens et J. Faulte à Tervueren, Brussel, 1940.
• Charles de Lorraine et son temps, Brussel, 1843.

Bibliografie

• "Un grand deuille frappe l’Union des Femmes Coloniales", in: Bulletin de l’Union des Femmes Coloniales, januari 1955.
• Gubin, Eliane, Jacques, Catherine e.a., Dictionnaire des femmes belges : XIXe et XXe siècles, Brussel, 2006,
• Gubin, Eliane en Piette, Valérie, Emma, Louise, Marie… L’Université Libre de Bruxelles et l’émancipation des femmes (1834-2000), Brussel, 2004.