Difference between revisions of "Vanderheyden, Jean Michel (1767-1836)"

Latest revision as of 13:18, 26 January 2024

Wiskundige en hoogleraar aan de wetenschapsfaculteit van de Rijksuniversiteit van Luik, geboren in 1767 in Maaseik en gestorven op 2 september 1836 in Luik.

Biografie

Over Vanderheydens jeugd en opleiding is weinig bekend. Hij studeerde aan de faculteit voor filosofie en kunsten van de Universiteit van Leuven, dat op dat moment tot de Oostenrijkse Nederlanden behoorde. Hij behaalde er in 1786 zijn diploma. Vanderheyden kon hierna aan de slag als leraar experimentele fysica en chemie aan de Ecole Centrale van het Ourthedepartement. Hierna was hij een tijdlang leraar hogere wiskunde aan het Keizerlijk Lyceum te Luik. Vanaf 1810 doceerde hij ook aan de zopas ingerichte faculteit wetenschappen van de Luikse Academie, die een afdeling van de Université Impériale was. Vanderheyden behield deze functie tot 1817, onder het bestuur van de Verenigde Nederlanden.

In 1816-17 bood het bestuur van het Verenigd Koninkrijk Vanderheyden een positie als hoogleraar natuurlijke historie aan de wetenschapsfaculteit van de zopas opgerichte Rijksuniversiteit van Luik aan. De kersverse universiteiten van de Zuidelijke Nederlanden kampten met een gebrek aan geschikte kandidaat-hoogleraren in de eigen streek. Daarom zocht de Nederlandse overheid naar talent over de regionale grenzen heen, vooral in Duitsland en Frankrijk. Vanderheyden was een van de weinige hoogleraren die wel een streekbewoner was. De Luikse wetenschapsfaculteit was op dit moment zeer bescheiden van omvang. Ze telde, naast Vanderheyden, slecht één andere hoogleraar: Charles Delvaux. In 1818 vervoegde ook Henri Maurice Gaëde het team.

Tot Vanderheydens lessenpakket behoorde elementaire algebra, geometrie, analytische geometrie, differentiaalrekening en integraalrekening en theoretische en fysische astronomie. Hij bekleedde bovendien in het academiejaar 1818-1819 de functie van rector, de tweede sinds de oprichting van de universiteit. In 1821 kon de ondertussen 54-jarige hoogleraar een deel van zijn vakken aan de zopas aangeworven Richard van Rees overdragen. Van Rees nam de wiskundige vakken voor zijn rekening. Enkele jaren later, in 1828, trok Vanderheyden zich volledig uit het universiteit onderwijs terug. Tijdens zijn emeritaatsjaren bouwde hij nog een korte politiek carrière uit, als volksvertegenwoordiger in de Kamer, waar hij zetelde van 1833 tot 1835.

Vanderheyden was samen met Toussaint-Dieudonné Sauveur medestichter van de Société des sciences physiques et médicales de Liège.

Werken

Vanderheyden bestudeerde onder meer het elektromagnetisme en schreef over dit thema een uitgebreide memoire in de Journal de physique (1822). Het is de enige publicatie die van zijn hand bekend is. In zijn opvattingen over elektromagnetisme stond Vanderheyden lijnrecht tegenover zijn student Michel Gloesener. Het leidde tot een geschil op de prijsuitreiking van de Concours Universitaire 1821-1822, waar Vanderheyden als enig jurylid zijn student de gouden medaille weigerde.

Vanderheyden legde vanaf 1821 een omvangrijke collectie instrumenten voor de studie van elektriciteit, galvanisme en magnetisme aan. Deze werd opgenomen in het cabinet de physique van de universiteit.

Bibliografie

• Halleux, Robert, "De ontwikkeling der ideeën", in: Robert Halleux, Geert Vanpaemel, Jan Vandersmissen en Andrée Despy-Meyer (red.), Geschiedenis van de wetenschappen in België 1815-2000, Brussel: Dexia/La Renaissance du livre, 2001, vol. 1, 17.
• Le Roy, Alphonse, "Vanderheyden (Jean-Michel)", in: Liber memoralis: L'Université de Liége depuis sa fondation], 1869, Luik, 588-589.
• Le Roy, Alphonse, "Gloesener (Michel)", in: Liber memoralis: L'Université de Liége depuis sa fondation], 1869, Luik, 667-668.
• Le Roy, Alphonse, "Cabinet de physique", in: Liber memoralis: L'Université de Liége depuis sa fondation], 1869, Luik, 1114.
• Fredericq, Léon "Vanderheyden, Jean-Michel", in: Biographie Nationale, 26 (1936-1938), 350-351.