Montigny, Charles-Marie-Valentin (1819-1890)

EnglishNederlandsfrançais

Natuurkundige en astronoom, geboren te Namen op 8 januari 1819 en overleden te Schaarbeek op 16 maart 1890.

Biografie

Charles-Marie-Valentin Montigny werd geboren op 8 januari 1819 in Namen, in een gezin van Franse oorsprong. Zijn vader François Montigny was de stadsarchitect van Namen.
Montigny deed zijn humaniora aan het Atheneum van Namen en volgde nadien de cursussen mechanica en industriële kunst te Brussel. Hij bouwde ook instrumenten vanaf zijn zestiende. Montigny onderbrak zijn studies om in Parijs zijn vader te bezoeken. In 1841 werd hij dankzij de ondersteuning van Germinal-Pierre Dandelin, tot hoogleraar natuurkunde en mechanica aan het Atheneum van Namen benoemd. In 1851 werden de cursussen natuurkunde, scheikunde en natuurlijke historie aan hem toevertrouwd. In 1856 werd hij aan het Atheneum van Antwerpen benoemd. Van 1868 tot 1882 doceerde hij aan het Atheneum van Brussel.

Montigny was actief in een groot aantal wetenschappelijke genootschappen. Op 1 maart 1855 werd hij lid van de Société des sciences, des arts et des lettres du Hainaut. In hetzelfde jaar werd hij corresponderend lid van de Société libre d'émulation de Liège en in 1857 werd hij tot commissaris van de Société archéologique de Namur verkozen. Hij werd op 16 december 1857 corresponderend lid van de Académie royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles en op 16 december 1867 effectief lid. Montigny werd in 1882 directeur van de Klasse Wetenschappen. Op 17 juni 1867 werd hij ook corresponderend lid van het Bataafsch Genootschap der Proefondervindelijke Wijsbegeerte van Rotterdam. Voor de Cercle artistique, littéraire et scientifique d'Anvers gaf hij een reeks van conferenties over scheikunde, natuurkunde en astronomie. In 1875 werd Montigny tot Ridder geslagen en op 16 december 1884 ontving hij de titel van Officier in de Leopoldsorde.

Sterrenwachtdirecteur Jean-Charles Houzeau benoemde Montigny in 1879 tot corresponderend-astronoom aan de Koninklijke Sterrenwacht van België. In 1886 moest hij echter op doktersbevel zijn observaties opgeven. Hij overleed op 16 maart 1890.

Werken

Van 1849 tot 1856 voerde Montigny vanuit zijn standplaats in Namen ononderbroken meteorologische observaties uit. Hij droeg op deze manier bij tot de studie van het Belgische klimaat. In 1853 reikte de Société des sciences, des arts et des lettres du Hainaut hem een gouden medaille uit voor zijn indicator voor de snelheid van de lucht in de mijngallerijen. In 1857 verscheen de bijdrage: Coup d'oeil sur les appareils enregistreurs des phénomènes météorologiques et projet d'un nouveau système. Montigny behandelde hier het gebruik van electriciteit.

In 1856 stelde Montigny zijn eerste publicatie over het fenomeen van fonkelende sterren voor: Théorie de la scintillation fondée sur des effets de réfraction et de dispersion par l’atmosphère. In 1864 bedacht en beschreef hij een scintillometer met glazen lens die zijwaarts werd gemonteerd op een rotatie-as. Met dit instrument voerde hij duizenden observaties uit. Montigny bepaalde de drie oorzaken van de variatie van het licht van sterren: de hoogte van de ster, de aard van haar eigen licht en de atmosferische omstandigheden. Hij maakte voor het weerbericht gebruik van observatie en vervolgens ook frequent van scintillatie. Regelmatig registreerde hij zijn observaties in de bulletins van de Koninklijke Sterrenwacht. In 1870 suggereerde en bewees hij via onderzoek dat het aantal kleuren gezien in de scintillatie van een ster afhangt van de breedte van de lens van de telescoop. In 1878 bevestigde hij op een nauwkeurige manier de variatie in intensiteit van de scintillatie, onder invloed van de staat van de atmosfeer, meer specifiek de invloed van de regen en de temperatuur. In 1883 verifieerde hij de overeenkomst tussen de atmosferische variaties en de kleurindicaties in de twinkeling van sterren.

Montigny deed eveneens onderzoek naar akoestiek. In 1848 maakte hij een manier bekend om de variaties van gezichtsscherpte van het geluid voor een bewegende waarnemer vast te stellen. In 1852 ontdekte hij een procédé om de trillingen van een elastische staaf of een blad zichtbaar te maken en om ze te tellen. In het kader van zijn onderzoek in de akoestiek onderzocht Montigny volgende fenomenen: de versnelling van de snelheid van het geluid bij een onweer (1860), de invloed van vloeistoffen op het geluid van containers of andere voorwerpen ondergedompeld in vloeistoffen (1880) en ten slotte de toepassing van het stemvork op de studie van geluidsvoortplanting en vibrerende bewegingen in vloeistoffen (1880).

Ter gelegenheid van zijn benoeming tot directeur van de Klasse Wetenschappen in 1882, gaf Montigny een uiteenzetting over de grote ontdekkingen in de natuurkunde sinds het einde van de vorige eeuw.

Publicaties

• "Considérations sur l’étude de l’archéologie", in Annales de la Société archéologique de Namur, 1847.
• "Recherches sur l’église cathédrale de Saint-Aubin à Namur et sur les objets d’art qu’elle renferme", in Annales de la Société archéologique de Namur, 1854.
• "Un mémoire de concours ayant obtenu la médaille pour un appareil indicateur de la vitesse de l’air dans les galeries des mines", in Mémoires et publications de la Société des sciences, des arts et des lettres du Hainaut, 1853.
• "Trois résumés de conférences scientifiques données au cercle artistique d’Anvers", in Mémoires et publications de la Société des sciences, des arts et des lettres du Hainaut, 1862, 1865, 1867.
• "Phénomènes de persistance des impressions sur la rétine", in Mémoires couronnés et mémoires des savants étrangers, publiés par l'Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique, vol. 24, 1851.
• "Corrélation de la hauteur du baromètre et de la pression du vent", in Mémoires couronnés et mémoires des savants étrangers, publiés par l'Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique, vol. 26, 1853.
• "Essai sur des effets de réfraction et de dispersion produits par l’air atmosphérique", in Mémoires couronnés et mémoires des savants étrangers, publiés par l'Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique, vol. 26, 1853.
• "Théorie de la scintillation fondée sur des effets de réfraction et de dispersion par l’atmosphère", in Mémoires couronnés et mémoires des savants étrangers, publiés par l'Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique, vol. 28, 1856.
• "Corrélation entre le pouvoir réfringent et le pouvoir calorifique de diverses substances", in Mémoires de l’Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique, vol. 19, 1867.
• "Résumés des observations météorologiques faites à Namur de 1849 à 1835", in Mémoires de l’Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique, vol. 25 tot 30.
• Montigny publiceerde tussen 1841 en 1883 bijdragen in de bulletins van de Academie. De lijst is beschikbaar in VAN DER MENSBRUGGHE, Gustave, "Notice sur Charles-Marie-Valentin Montigny, membre de l’Académie", in Annuaire de l’Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique, 1892, p. 316-321.
  

Bibliografie

• COX, Jacques F., "Montigny, (Charles-Marie-Valentin )", in Biographie Nationale, vol. 33, Brussel : Bruylant-Christophe & Cie, Imprimeurs-Éditeurs, 1905, kol. 510-512.
• "Notes", in Terre et Ciel, vol. 11, 1891, p. 65-68.
• VAN DER MENSBRUGGHE, Gustave, "Notice sur Charles-Marie-Valentin Montigny, membre de l’Académie", in Annuaire de l’Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique, 1892, p. 285-322.