Sarton, George Alfred Leon (1884-1956)

EnglishNederlandsfrançais

FR

Wetenschapshistoricus, geboren op 31 augustus 1884 in Gent en overleden op 22 maart 1956 in Boston, Massachuchetts.
Pseudoniem: Dominique de Bray

Biografie

Sarton liep middelbare school in Gent. Na twee jaar filosofie aan de Universiteit van Gent te hebben gestudeerd, wijzigde hij in 1904 zijn koers en koos voor nieuwe start aan de wetenschapsfaculteit. Hij vatte hier, onder meer onder invloed van hoogleraar wiskunde Paul Mansion en wellicht geruggensteund door zijn filosofische bagage, een interesse op voor de geschiedenis van de wetenschappen vanuit een zeer ruime filosofische en culturele optiek. Het is waarschijnlijk dat Sarton zich eveneens geïnspireerd wist door de wetenschapshistorische analyses van Adolphe Quetelet. In 1906 ontving Sarton het diploma van doctor in de wetenschappen, fysica en wiskunde, met een thesisverhandeling over Newton (Les principes de la mécanique de Newton). Hierna vestigde hij zich met zijn echtgenote Mabel Eleanor Elwes in Wondelgem bij Gent. Tussen 1906 en 1912 bleek hij een tijdlang werkzaam te zijn geweest aan de Koninklijke Sterrenwacht van België, waar hij waarnemingen uitvoerde. In 1912 had hij nochtans geen enkele beroepspositie. Geholpen door een rijkelijke erfenis van zijn vader, – hij was enig kind – maakte Sarton daarom de beslissing om zich voltijds en op eigen kracht aan de studie van de wiskundige methodologie en de geschiedenis van de wetenschappen te wijden, en zo aan wetenschapsgeschiedenis een basis voor een zelfstandige discipline te schenken. Volgens Sarton had de ontwikkeling van de natuurwetenschappen de moderne maatschappij grondig verdeeld. Humanisten en wetenschappers leken weinig begrip voor elkaar te kunnen opbrengen. Voor de humanist was wetenschap een puur technische aangelegenheid; de wetenschapper van zijn kant had weinig begrip voor de ideologische inhoud van de humanistische ideeën. Sarton beschouwde de wetenschapsgeschiedenis als bindmiddel tussen deze beide aspecten van de moderne beschaving. Hij benoemde daarbij steeds als 'histoire de la science' eerder dan 'histoire des sciences', vanuit het idee dat het historisch denken over wetenschap op een hoger niveau moest worden getild en samengebracht. Een jaar later stichtte hij met eigen middelen het wetenschapshistorisch tijdschrift Isis.

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog week Sarton uit naar de Verenigde Staten. Hij bood er aan de universiteit van Harvard aan om onbetaald een cursus wetenschapsgeschiedenis te doceren, in ruil voor het gebruik van een lokaal (de nadien bekend geworden Widener Library). De Amerikaanse academische wereld zag na het oorlogsgeweld een verhoogd nut voor de internationalistische geest die het wetenschapshistorische project met zich meebracht. Sartons achtergrond van vluchteling uit Poor little Belgium had wellicht ook een aandeel in de welwillendheid waarmee hij werd bejegend. In ieder geval werd in 1920, op een moment dat wetenschapsgeschiedenis aan de Belgische universiteiten haast was weggekwijnd, Sartons cursus officieel deel van het curriculum gemaakt. Hij werd ten slotte in 1940 aangesteld als hoogleraar wetenschapsgeschiedenis. In 1919 werd hij vast benoemd als onderzoeker aan het Carnegie Institute te Washington (tot 1948). Het was vooral deze functie die hem de financiële middelen bood voor het vervullen van zijn projecten. In 1936 stichtte Sarton het wetenschapstijdschrift Osiris. Enkele jaren later richtte hij de History of Science Society op. In 1951 werd hij door de universiteit van Harvard tot het emeritaat toegelaten.

Sarton was stichtend lid van de Académie Internationale d'Histoire des Sciences in 1928. In 1951 werd hij buitenlands correspondent van de Koninklijke Vlaamse Academie en van het Comité belge d'histoire des sciences.

Ter nagedachtenis van Sarton overhandigt de History of Science Society sinds 1955 jaarlijks een Sarton Medal aan een buitengewoon verdienstelijk wetenschapshistoricus, ongeacht nationaliteit. Ook het Sartoncomité van de Universiteit van Gent, bestaande uit vertegenwoordigers van alle faculteiten van de Universiteit Gent, bekroont sinds 1986 jaarlijks een Sartonleerstoelhouder en verschillende Sartonmedaillisten (één per faculteit). Deze worden uitgenodigd om lezingen in het vakgebied van de geschiedenis van de wetenschappen te geven. De lezingen worden gepubliceerd in het tijdschrift Sartoniana, dat één maal per jaar verschijnt.

Publicaties

Tot Sartons belangrijkste publicaties behoort het vijfdelige Introduction to the history of science (1927-1947). Hij behandelde er de geschiedenis van de wetenschap van de Oudheid tot de vijftiende eeuw, gebaseerd op een studie van oorspronkelijke teksten, inclusief Arabische geschriften. Van grote invloed was ook The history of science and the new humanism (1931), waarin hij zijn visie op de rol en het nut van wetenschapsgeschiedenis uiteenzette.

Een compleet overzicht van Sartons publicaties vindt men in: Strelsky, Katharine, "Bibliography of the publications of George Sarton", in: Isis, 48(1957), 336-46. (341 titels)

Op The internet archive vindt men ingescande boeken van Sarton

Bibliografie

• Sarton, Georges-Alfred-Léon”, in: Biographie nationale, 38 (19), 713-733.
• The George Sarton Memorial Issue, in: Isis, 48 (1957). Met onder meer:

COHEN, I.B., "George Sarton", 286-300.

CONANT, James B., "George Sarton and Harvard University", 301-305.

• Archief van de Koninklijke Sterrenwacht, personeelsdossier, doos 032, nr. 1040.
• SARTON, May en WELLINGER, David, An informal portrait of George Sarton, 1962.
• VAN OYE, Paul, George Sarton. De mens en zijn werk uit brieven aan vrienden en kennissen, Verhandelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van België. Klasse der Wetenschappen, 27 (1965), nr. 82.
• THACKRAY, Arnold en MERTON, Robert, "On Discipline Building: The Paradoxes of George Sarton", in: Isis, 63 (1972), n. 4, 472-495.
• FRÄNGSMYR, Tore, "Science or History: George Sarton and the Positivist Tradition in the History of Science", in: Lychnos (1973/74), 104-144.
• GARFIELD Eugene, "The life and career of George Sarton: The father of the history of science", in: Journal of the History of the Behavioral Sciences, 21 (1985) 2, 107-117.
• GARFIELD, Eugene, "George Sarton: The father of the history of science. Part 1. Sarton's early life in Belgium", in: Current Comments, 25 (1985), 241-247.
• GARFIELD, Eugene, "George Sarton: The father of the history of science. Part 2. Sarton shapes a new discipline", in: Current Comments, 26 (1985), 248-253.
• DE MEY, Marc, "Sarton's Earliest Ambitions at the University of Ghent", in: Isis, 75 (1984), 39-45.
• PYENSON, Lewis en VERBRUGGEN, Christophe, "Ego and the International: The Modernist Circle of George Sarton", in: Isis, 100 (2009), 60-78.