Category:Thematische notities

Oratio De Utilitate Studii Historiae Scientiarum Physicarum (1819)
Tweehonderd jaar geleden, op 8 juni 1821, overleed Franz-Peter Cassel, de tweede rector van de Rijksuniversiteit Gent. Opmerkelijk was echter zijn rectorale rede van 1819 waarin hij een vurig pleidooi hield voor de studie van de wetenschapsgeschiedenis.

Een Belgische wetenschapper in ‘the New World’: het nomadisch evolutionisme van Jean-Charles Houzeau de Lehaie
Gedreven door zijn dorst naar onafhankelijkheid, reisde Jean-Charles Houzeau de Lehaie, een unieke astronoom, door Europa en Noord-Amerika. Doordat hij vaak tegen zijn tijdsgenoten rebelleerde, kwam hij regelmatig in de problemen...

De Koloniale Hogeschool: een arena voor discussies over de koloniale wetenschap, administratie en elite
Op 11 februari 1920 zag de Koloniale Hogeschool voor België het levenslicht. Politici en kolonialen geloofden steevast dat de school zou uitgroeien tot hét centrum voor de koloniale wetenschappen en onderwijs in België en dat er een koloniale elite zou afstuderen. Maar hoe...

Belgische wetenschappers en artsen en radium: een korte, maar hevige nucleaire affaire
Dat uranium uit Congolese bodem via Belgische handen in de Amerikaanse atoombom terecht kwam en zo de loop van de Tweede Wereldoorlog veranderde, is intussen geen geheim meer. Minder bekend is…

Duel in de Wetenschapsstraat. Het Belgische wetenschapsbeleid
In de tijden van de Big Science werd wetenschap een staatszaak…

Een talisman voor de agronomen
Landbouwkundigen, zijn dat nu eigenlijk echte wetenschappers? In het interbellum luidde het antwoord op deze vraag volmondig 'ja'.

De romantische wetenschapsavonturen van professor Piccard
Daar gaat professor Piccard! De ijle hoogte in, voor het meest gedurfde en romantische wetenschapsavontuur ooit!

Voor wetenschap en vaderland. Het Belgische wetenschapsbeleid
Doet uw duit in het zakje voor de redding van de wetenschap! Zo ongeveer klonk het op 5 mei 1959.

In het spoor van Mendeljev? Belgische geleerden en de periodieke tabel
Toen Mendeljev zijn periodieke tabel publiceerde, sloeg het nieuws van zijn ontdekking in als een bom...of toch niet?

Paleizen in de jungle? Nut en prestige van de Belgische tropenlaboratoria‎
In enkele decennia tijd raakt Belgisch Congo bezaaid met laboratoria. Naast staatsbelangen speelde ook een ander motief: prestige!

Wetenschap van verovering: de Belgische overname van de Duitse kolonies
Na de Eerste Wereldoorlog eiste de Belgische regering haar deel van de Duitse koloniën op. Het zette daarbij ook wetenschap in als strategie om territoriale claims hard te maken...

Strijd der soorten. Massart en het herstel van de IJzervlakte
Voor botanicus Jean Massart bood het herstel van het IJzerlandschap gouden kansen voor de wetenschap

In de schaduw van de atoombom. De Wetenschapstentoonstelling van Expo 58
De organisatoren zaten ermee verveeld: de Koude Oorlog had wetenschap een slecht imago bezorgd. Maar wetenschap was ook de core business van elke expo...

Wetenschap onder bezetting (1914-1918)
Wat deden Belgische wetenschappers tijdens de lange oorlogsjaren? Ook voor hen was dit een periode van schaarste. En dus van stagnatie. Of toch niet helemaal?

Wetenschap aan de Von Bissinguniversiteit
In 1916 opende de Vlaamsche Hoogeschool, mét ook een nieuw korps van wetenschapsdocenten. Dit bont allegaartje popelde om een nieuw en modern onderwijs op touw te zetten...

De coulissen van de wetenschap: vrouwelijke geleerde netwerken
In een tijd waarin wetenschap een mannenzaak was, moesten vrouwen met wetenschapsambities eigen netwerken uitbouwen....

De Belgische nooduniversiteit van Amersfoort (1915)
Van januari tot november 1915, zolang bestond ze slechts:een universiteit op Nederlandse bodem, speciaal voor gevluchte Belgen...

Wetenschapspaleizen. De universitaire bouwwoede van de jaren 1870
Le palais des bêtes… Zo noemden de Luikenaren het nieuwe instituut voor zoölogie. Toch waren vijand en bewonderaar het eens dat het bouwwerk vorstelijke allures had...

De Belgische Great Barrier Reef expeditie (1967)
Vanuit het Groot Barrièrerif, de grootste koraalstructuur ter wereld, bereikt ons de laatste jaren vooral slecht nieuws...

Schoorvoetige tijd. De invoering van de Greenwich Standaard in België
'Voorkom schade aan uw horloge: draai de grote naald enkel in wijzerzin!' Dit was de laatste tip die krantenlezers meekregen. In de nacht van 30 april 1892 was het zover...

Laboratorium in het pakijs. De expeditie van de Belgica
Op 5 november 1899 zeilde de Belgica de haven van Antwerpen terug binnen. Mét een wereldprimeur: de eerste overwintering op de Zuidpool ooit...

Vluchten is van alle tijden
‘Vluchtelingen kosten handenvol geld.’ Het is deze dagen een vaak gehoorde uitspraak. Nochtans biedt onze geschiedenis heel wat voorbeelden van vluchtelingen die België verrijkten...

Wetenschap aan de Rijksuniversiteit (1817-1830)
In 1817 stichtte Willem I universiteiten in Luik, Leuven en Gent. Nieuw was dat deze dit keer ook drie volwaardige wetenschapsfaculteiten huisvestten...

Monumenten om de tijd te meten: de meridiaanlijnen van Quetelet
Om 15u00 de trein nemen en op bestemming aankomen... om 14u50? In 1835, het grote bouwjaar van het Belgisch spoorwegnet, was dit mogelijk...

Straffe madammen: selfmade wetenschapsters in de 19de eeuw
Wetenschap is een mannenzaak. Zo dacht de 19de -eeuwse maatschappij. Toch waagden sommige dames zich aan wetenschap. Voor deze ambitieuze vrouwen kwam het erop aan creatief en ondernemend te zijn...

La Correspondance, oudste Belgische wetenschapsblad
Het oudste Belgische wetenschapstijdschrift was slechts een kort leven beschoren. Maar zijn geschiedenis is daarom niet minder bewogen...

Wetenschappen onder de tropenzon: Belgische projecten in Congo (1885-1960)
Wetenschap in Congo-Vrijstaat en Belgisch Congo was vooral een zaak van het bestuur, onder het motto ‘Etre connu pour être dominé’...

Stoere wetenschap: Belgische plantenjagers op missie (19de E)
Jongens nog waren ze. Pas afgestudeerd en klaar voor avontuur zetten zij zeil naar de maagdelijke wouden van Zuid-Amerika. Tot glorie van het jonge België en de nationale wetenschap...

Athena uit het puin: wetenschap na de Groote Oorlog
Elf november 1918. De Belgische bevolking herademde. Een optimistisch elan spreidde zich over de samenleving uit. Ook wetenschap deelde in dat opborrelend vooruitgangsgeloof....

De Meesters van de wetenschap:
Belgische Nobelprijswinnaars
Op 10 december 2013 nam de Belgische fysicus François Englert de Nobelprijs in ontvangst. Englert vervoegt daarmee een illustere bende van Belgische Nobelprijswetenschappers...

Wetenschap tussen wuivend koren: de Rijkslandbouw-laboratoria (19de E)
Op 17 januari 1896 verzamelde een bonte schare van gasten zich in de met bloemen getooide zaal van het Brusselse Grand-Hôtel...

Een hobbelig parcours: de disciplinaire ontwikkeling van wetenschapsgeschiedenis in België
De wortels van de Belgische wetenschapsgeschiedenis gaan terug tot de Renaissancetijd...

Schets van de Belgische tuinbouw anno 1895
In 1895 publiceerde de Franse tuinbouwkundige Charles Baltet zijn grote overzichtswerk Horticulture dans les cinq parties du monde, mét een hoofdstuk over België...